بررسی انواع سرپوشها در نگاره های شاهنامه رشیدا

پوشاک یک جامعه، مبین تفاوتهایی است که میان اقشار مختلف آن وجود دارد. در این بین پوشش سر یکی از مهمترین اجزا پوشاک تاریخی مردم ایران بوده است. در تاریخ ایران، صفویه به لحاظ تحولات فرهنگی و هنری نقطه عطفی در اعصار ایران بوده و یکی از مهمترین هنرهای این عهد، نگارگری است. نگارگران صفوی با پرداختن به جزئیات پوشاک، به شناخت فرهنگ آن زمان کمک فراوانی کرده اند. بنابراین یکی از راه های بررسی پوششهای سر در پوشاک صفوی، بررسی نگاره های موجود در مجلدات تصویر سازی شده میباشد . در بین این مجلدات، شاهنامه رشیدا نسخه ای نفیس با ۹۳ نگاره بدون رقم است که در نیمه نخست سده یازدهم)ق( نقاشی شده است . در این پژوهش با هدف بررسی جزئیات انواع پوشش سر مردان و زنان در شاهنامه رشیدا و بررسی تطابق آنها با پوشش های سر روایت شده از عهد صفوی، ۳۸ نگاره از این شاهنامه انتخاب و جزئیات پوشش سر شخصیتهای انتخابی در سه گروه متفاوت درباریان، مالزمان و جنگجویان در هریک از نگاره ها مورد بررسی قرار گرفت. براساس این بررسی مشخص شد که سرپوش مردان متنوع تر از سرپوشهای زنانه بوده و سرپوشها متناسب با موضوع نگاره و شخصیت افراد تغییر میکند. نقاشان شاهنامه رشیدا با بکارگیری چادر و روبند در زنان درباری سعی نموده اند تا پوشیدگی بیشتری نسبت به زنان مالزم ایجاد نمایند. اگرچه برای بالاتر نشان دادن مرتبه زنان درباری نسبت به زنان مالزم از نیم تاجهای متنوع تری برای ایشان استفاده نموده اند. تاج نیز تنها اختصاص به مردان درباری داشت. سرپوشهای مردان نسبت به زنان از نظر رنگ متنوع تر بوده و با سایر سرپوش های نقاشی شده صفوی در دیگر منابع تصویری شباهت بیشتری داشتند.

Keywords:

سرپوش , نگارگری , شاهنامه رشیدا