اولویت بندی عوامل موثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح های آبخیزداری از دیدگاه آبخیزنشینان (مطالعه ی موردی: حوزه ی آبخیز قشلاق استان فارس)

توجه به مشارکت ذی­نفعان و شناسایی عوامل موثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی و مرتفع ساختن موانع تحقق آن در اجرای پروژه ­های آبخیزداری، امکان برخورداری از پتانسیل­ های فکری، اجرایی، نظارتی و دانش بومی آبخیزنشینان را در مراحل مختلف مطالعاتی، اجرایی، ارزیابی و حفاظت طرح­ ها فراهم می­ کند. این مساله ضمن کاهش هزینه­ ها، ضامن موفقیت و اجرای موثرتر طرح ­ها خواهد بود. به­ منظور دستیابی به این هدف، در این پژوهش با بررسی چهار شاخص و دوازده زیرشاخص با طیف لیکرت، اقدام به اولویت­ بندی عوامل موثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح­ های آبخیزداری از دیدگاه آبخیزنشینان در حوزه­ی آبخیز قشلاق واقع در شمال استان فارس شده است. تعیین فراوانی و فراوانی نسبی شاخص­ ها و زیرشاخص­ ها در نرم ­افزار SPSS (نسخه ی ۲۳) صورت گرفت و به منظور تعیین اهمیت آن­ها از آزمون t استفاده شد. سپس، ارتباط بین هر شاخص با زیرشاخص ­های آن با استفاده از ضرایب همبستگی مشخص شد و به منظور اولویت­ بندی شاخص ­ها و زیرشاخص­ های موثر، از آزمون ناپارامتری فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد در اولویت­ بندی شاخص ­ها از دیدگاه آبخیزنشینان به ترتیب شاخص ­های "آموزشی- ترویجی"، "اقتصادی"، "اجتماعی"، و "طراحی- اجرایی" به عنوان شاخص­ های موثر و در اولویت ­بندی زیرشاخص ­ها، به ترتیب زیرشاخص­ های "عدم آموزش ساکنان حوضه در خصوص طرح ­ها و اهداف مربوطه" و "اختلافات قومی و محلی" دارای بیشینه و کمینه­ ی اولویت در عدم مشارکت در طرح های آبخیزداری در این حوزه ­ی آبخیز تعیین شدند. لازم است به منظور مشارکت پایدار جوامع روستایی در طرح ­های آبخیزداری، نسبت به تدوین برنامه­ ی جامع آموزش و ترویج و حل مسائل "اقتصادی" آبخیزنشینان اقدامات عملی صورت گیرد.

Keywords:

آبخیزداری , آبخیزنشینان , قشلاق , مشارکت