ارزیابی تاثیر مقیاس زمانی و مکانی بر رسوبدهی حوضه های کوچک در منطقه سنگانه

ارزیابی داده های اندازه گیری شده فرسایش خاک و تغییرات آن ها در مقیاس های زمانی و مکانی مختلف، به منظور پیشرفت دانش فرسایش خاک، ارزیابی مدل های فرسایش خاک و طراحی آزمایش های فرسایش خاک حیاتی است. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی رسوبدهی حوضه های کوچک واقع در مراتع نیمه خشک ایران طرح ریزی شده است. برای این منظور، پنج حوضه کوچک با ابعاد متفاوت (بین ۱۰۰۰ تا ۱۷۰۰۰  مترمربع) در آبخیز سنگانه واقع در استان خراسان رضوی به مخازن جمع آوری رواناب و رسوب مجهز شدند. رواناب و رسوب ناشی از رگبارهای حاصل از ۵۵ واقعه طی دوره ۱۳۹۵-۱۳۸۵ مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حداکثر مقدار رسوب طی فصل بهار و به دلیل بارش های شدید باران، فراهمی رسوب در مسیر و عدم رشد کافی پوشش گیاهی، منتقل شده است. هم چنین نتایج دلالت بر آن دارد که یک واقعه حداکثری (با دوره بازگشت بالا) به تنهایی می تواند میانگین داده ها را تغییر دهد، به گونه ای که حدود ۵۰ درصد رسوب تنها توسط ۳/۷ درصد وقایع ایجاد شده است. در نهایت ارزیابی تغییرات رسوب ویژه با افزایش مساحت سامانه جمع آوری کننده (مساحت آبخیز) دلالت بر رابطه کاهنده و غیرخطی بین آن ها دارد.

Keywords:

کرت استاندارد , هیدرولوژی مرتع , فرسایش خاک , نسبت تحویل رسوب , وابستگی به مقیاس