ارتباط دوجانبه ویژگی های آوندهای چوب آغاز درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) و بیماری زوال

پدیده زوال بلوط های غرب ایران تاکنون از جنبه های مختلفی بررسی شده است. با این حال، تاثیر فیزیولوژی این درختان بر استعداد یا مقاومتشان به بیماری تاکنون بررسی نشده است. برای درک اینکه آیا ویژگی های بافت چوبی چون پهنای حلقه های رویشی و اندازه و تعداد آوندها بر میزان ابتلای درختان به بیماری موثر بوده یا خیر، این ویژگی ها بین درختان سالم و زوال یافته بلوط در منطقه دالاب استان ایلام مقایسه شدند. با تطبیق سری های زمانی پهنای حلقه های رویشی مشخص شد که مرگ بیشتر درختان خشکیده در منطقه تحقیق، در سال ۱۳۸۷ رخ داده است. با این حال، تحلیل داده ها نشان داد که علائم بیماری از چندین سال پیش از خشکیدگی در بافت چوبی ظهور می یابد. از سال های نخستین دهه ۷۰ خورشیدی به بعد، روند تغییرات سالیانه ویژگی های آوندی درختان زوال یافته متفاوت با درختان سالم شد و در همین زمان پهنای حلقه های رویشی این بلوط ها افت کرد. کوچک تر شدن پیاپی آوندهای چوب آغاز و نازک تر شدن حلقه های رویشی سبب کاهش هدایت هیدرولیک درخت شد. با این حال، در این دهه، درختان زوال یافته فعالانه تلاش کردند با افزایش تعداد آوندها با خشکیدگی مقابله کنند (دوران کمون بیماری)، اما از اوایل دهه ۸۰ تا زمان مرگ، درختان بیمار دیگر توان تولید آوند بیشتر را نداشتند (دوران ظهور بیماری). در مجموع می توان نتیجه گرفت که در منطقه تحقیق، بلوط های دارای آوندهای کوچک تر، بیشتر مستعد ابتلا به خشکیدگی اند و پس از ابتلا به بیماری، کاهش رشد قطری و کوچک تر شدن متمادی آوندهای چوب آغاز، شرایط لازم برای زوال درخت را فراهم کرده است.

Keywords:

اندازه آوندها , پهنای حلقه رویش , خشکیدگی جنگل , هدایت هیدرولیکی