تیپولوژی راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر بر حسب وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده

مقدمه: مصرف مشروبات الکلی، دخانیات، مواد مخدر، داشتن روابط جنسی ناایمن و خشونت، رفتارهای پرخطری هستند که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی و فردی محسوب می­شوند با این­حال در برخی خانواده­ها، نوجوانان به این رفتارها گرایش داشته و یا سطوحی از رفتارهای پرخطر را تجربه کرده­اند؛ اما والدین به وسیله راهبردهای مراقبتی، برای پیشگیری از بروز این رفتارها، اقدام می­نمایند؛ راهبردهای مراقبتی سه­گانه، مداخلاتی خانواده­محور هستند که نوع فرایندی(رویه­ای) کارآمدترین راهبرد در مراقبت از گرایش به رفتارهای پرخطر و یا کنترل آن­ها می­باشد. هدف این پژوهش سنخ­شناسی راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر بر حسب وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده بود. روش کار: این تحقیق یک پژوهش کمی و از لحاظ فرایند، روش جمع­آوری اطلاعات و تحلیل، توصیفی-همبستگی بوده­است. جامعه­ی آماری شامل کلیه خانواده­های شهری تبریز در سال ۱۴۰۱بود که طبق فرمول کوکران، ۳۸۴ خانواده به روش خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شدند. به­منظور گردآوری اطلاعات از دو ابزار اندازه­گیری (چک لیست راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر و پرسشنامه وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده) استفاده شد. برای بررسی  روابط متغیرها از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (F) و رگرسیون خطی با SPSS ۲۶ استفاده گردید. یافته ­ها: یافته­ها نشان­داد میانگین راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر براساس وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده بطور معناداری متفاوت است و  طبقات اقتصادی-اجتماعی بالا نسبت به  طبقات پایین تر راهبرد مناسب­تر(کارآمد، فرایندی یا رویه­ای) را برای مراقبت از فرزندان در برابر رفتارهای پرخطر اتخاذ می­نمایند. نتیجه گیری: خانواده­های دارای وضعیت اجتماعی-اقتصادی متوسط و پایین(که درصد بالایی از خانواده­ها را شامل می­شود) به­نسبت بیشتری راهبردهای مراقبتی غیرموثر(ناکارآمد و دفعتی) را جهت پیشگیری از گرایش به رفتارهای پرخطر و یا کنترل آن­ها به­کارمی­بندند؛ به­منظور ارتقای سلامت عمومی جامعه و کاستن بار بیماری­ها، اتخاذ سیاست­ها و اجرای برنامه­ های فرهنگی-آموزشی پیشگیری­محور جهت تبدیل راهبردهای مراقبتی ناکارآمد به فرایندی(رویه ­ای) ضروری می­نماید.

Keywords:

Risky behaviors , Care strategies , Socio-economic status , Prevention , Public health , Family-based interventions , رفتارهای پرخطر , راهبردهای مراقبت , وضعیت اجتماعی-اقتصادی , پیشگیری , سلامت عمومی , مداخلات خانواده محور.