نقش بنای عقلا در تنقیح دلیل لفظی حکم شرعی

مهم ترین دلیل بر حجیت ظهور الفاظ و عبارات ادله لفظی، بنای عقلا است؛ اما آیا بنای عقلا در سامان یافتن ظهور برای الفاظ و عبارات نیز موثر است؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه این تاثیرگذاری تحقق پیدا می کند؟ بنای عقلا، گاه به مثابه قرینه لبی متصله به کلام متکلم بوده و در توسعه و تضییق مفهومی کلام موثر خواهد بود و گاهی نیز بر شکل گیری و احراز مقدمات حکمت و به تبع آن بر تحقق اطلاق برای الفاظ و عبارات تاثیر می گذارد. توجه به تفکیک بین عرف و بنای عقلایی حاکم بر زمان صدور دلیل و زمان صدور فتوا نیز امری لازم است. در این مقاله با طرح نمونه هایی از مسائل حقوق قراردادها، این کارکرد از بنای عقلا مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین ایرادات متصور بر حجیت چنین کارکردی از بنا­ی عقلا مطرح و پاسخ داده شده است.

Keywords:

intellectuals’ stipulation , apparent meaning principle , generality of meaning principle , authoritativeness , verbal source