ساختار بانک بذر در مراتع نیمه استپی استان آذربایجان غربی

بانک بذر خاک یکی از اجزاء مهم در پویایی پوشش گیاهی است که مطالعه آن می تواند اطلاعات مهمی برای مدیریت، ترمیم و اصلاح پوشش گیاهی مراتع فراهم کند. در مطالعه ساختار بانک بذر موارد مهمی ازقبیل تنوع گونه ای، تراکم بذر و تغییرات آنها در عمق های مختلف خاک، تشابه با پوشش گیاهی روزمینی و همچنین ارتباط بین ابعاد و شکل بذر با ماندگاری آن مطرح می شود. در این پژوهش، ساختار بانک بذر در یکی از مراتع نیمه استپی ایران در استان آذربایجان­غربی، گردنه قوشچی در شمال شهرستان ارومیه، بررسی شد. نمونه برداری از بانک بذر در ۲۰ پلات یک متر مربعی که بر روی ۴ ترانسکت پیاده شده بودند، از دو عمق ۵-۰ و ۱۰-۵ سانتی­متری انجام شد. بذرهای موجود در خاک با استفاده از روش ظهور گیاهچه شناسایی شده و با فلور منطقه تطبیق داده شد. طبق نتایج، تراکم بانک بذر خاک با افزایش عمق به طور قابل توجهی کاهش می­یافت و از ۷۰ گیاهچه در عمق سطحی به ۳۵ گیاهچه در عمق ۱۰-۵ سانتی متری رسید. در هر دو عمق، بیشترین فراوانی گیاهچه های سبزشده مربوط به Bromus tectorum (۳۱ گیاهچه در عمق سطحی و ۱۴ گیاهچه در عمق ۱۰-۵ سانتی متری) بود. همچنین، ماندگاری و بقای یک بذر در بانک بذر خاک به مقدار زیادی بستگی به اندازه و شکل بذر دارد، به طوری که براساس نتایج، بذرهای مربوط به خانواده Poaceae به دلیل شکل سوزنی و دراز و سیخک مانند جابجایی کمتری داشته و بنابراین تراکم بیشتری در بانک بذر داشتند. درمجموع، آگاهی از تنوع بانک بذر در برنامه های حفاظت و احیای مراتع به­ویژه در اکوسیستم های خشک کشور بسیار ضروری است.

Keywords:

آذربایجان غربی , بانک بذر , پوشش گیاهی روزمینی , مرتع نیمه استپی