تحلیل خطر و آسیب پذیری در برابر سیل در شبکه های آبیاری، موردکاوی دشت شعیبیه

سیل یکی از مهیب­ترین بلایای طبیعی در جهان محسوب می­شود و هایخسارت ناشی از آن در بخش­های مختلف به ویژه کشاورزی تاثیرات نامطلوب درازمدتی به جا می­گذارد. تعیین مناطق تحت خطر و ارزیابی آسیب­پذیری آن ها از گام­های اساسی در اقدامات سازه­ای و مدیریتی مقابله با سیلاب محسوب می­شود. چنین مطالعاتی کم تر در شبکه­های آبیاری انجام شده است. در این پژوهش تحلیل خطر و ارزیابی آسیب­پذیری برای شبکه آبیاری شرق دشت شعیبیه انجام شده که از طرح­های مهم استان خوزستان است و رخداد سیل در آن خسارت های جبران ناپذیری برای کشاورزان و ساکنین منطقه به وجود می­آورد. بدین­منظور از شبیه­سازی هیدرولیکی توسط مدل دوبعدی Hec-Ras استفاده شده و برای دوره بازگشت­های ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ ساله پهنه، عمق آب­گرفتگی و سرعت سیلاب به عنوان مشخصات جریان از مدل استخراج شده­اند. این مشخصات توسط روش ارائه شده در استاندارد موجود تبدیل به نقشه خطر سیل در شبکه آبیاری شدند. براساس این نقشه­ها به ازای سیل با دوره بازگشت­های بزرگ تر از ۵۰ ساله بالغ بر ۵۰ درصد دشت شعیبیه در سطح ناایمن برای کلیه افراد و سازه­ها قرار می­گیرد. با استفاده از پرسش­نامه­های تهیه شده و براساس اظهارات ۴۲ کشاورز محلی و بهره­برداران شبکه، شاخص­های مختلف آسیب­پذیری (اقتصادی، اجتماعی، زیست­محیطی، توان­ مقابله ­و بهبود، و بزرگی­سیل) برآورد و با انجام تحلیل سلسله مراتبی، ارزیابی شبکه انجام شد. با برهم­نهی نقشه­های مربوط به هر یک از شاخص­ها، نقشه آسیب­پذیری کل شبکه در برابر سیل ترسیم گردید. بیش ترین و کم ترین میزان آسیب­پذیری به ترتیب مربوط به توان­ مقابله ­و بهبود با ۷/۳۳ درصد و شاخص اجتماعی با ۶/۹ درصد است.

Keywords:

تحلیل سلسله مراتبی , توان مقابله و بهبود , خسارت , مدل دوبعدی , نقشه آسیب پذیری سیل , نقشه خطر سیل