اثر سیاست قیمت گذاری آب آبیاری بر سطح تراز آب زیرزمینی حوضه آبریز نیشابور

قیمت­گذاری آب زیرزمینی از جمله مهم­ترین سیاست­های مدیریت تقاضای آب کشاورزی می باشد که می­تواند افزون بر استفاده بهینه از آب کشاورزی، مشوقی برای ذخیره و حفاظت از منابع آبی باشد. در این مطالعه، بمنظور دستیابی به تعادل و پایداری سطح سفره آب زیرزمینی حوضه آبریز نیشابور، مدل ترکیبی برنامه­ریزی ریاضی مثبت (PMP) و روش پویایی سیستم (SD)در چهار زیرحوضه طرح­ریزی شد و اثر تغییر قیمت آب (افزایش ۲۰ و ۴۰ درصدی) بر الگوی کشت، سود، مصرف آب آبیاری کشاورزان و در نتیجه تغییر تراز آب زیرمینی بررسی شد. داده­های مورد نیاز مطالعه از راه تکمیل ۲۰۰ پرسشنامه و سازمان آب منطقه­ای خراسان رضوی گردآوری شد. نتایج نشان داد، افزایش قیمت آب آبیاری تاثیر بسزایی بر تغییر الگوی کشت، کاهش سود، کاهش مصرف آب آبیاری و در نتیجه بر بهبود سطح تراز آب زیرزمینی دارد. با افزایش قیمت آب آبیاری به ۴۰ درصد سطح زیرکشت و مصرف آب در تمامی زیرحوضه­ها برای همه محصولات کاهش نشان داد که بیش ترین کاهش در مصرف آب آبیاری مربوط به زیرحوضه ۴ و به مقدار ۳۶ درصد بوده است. هم چنین، اعمال سیاست قیمتی منجر به کاهش سود ناخالص، بین ۵/۰ درصد در زیرحوضه ۳ تا ۱/۱۱ درصد کاهش در زیرحوضه ۲ گردید. اثر تغیر قیمت بر تراز آب زیرزمینی در یک دوره ۱۲ ماهه شبیه­سازی نیز نشان داد که افزایش تا ۲۰ درصد قیمت آب آبیاری در طول یک سال، ۳۳/۰ متر سطح آب زیرزمینی را بهبود خواهد بخشید. از این رو، در اولویت قرار دادن سیاست قیمت­گذاری آب آبیاری، در تصمیم­گیری­ها و برنامه­های سیاستی مدیریت منابع آب استان خراسان رضوی، به عنوان راهبردی مناسب و کاربردی جهت کاهش تقاضای آب آبیاری و پایداری منابع آب دشت نیشابور توصیه می­شود.   طبقه بندی JEL:Q۱۴، Q۱۸، Q۲۵

Keywords:

سیاست قیمتی آب , تعادل هیدرولوژیکی , حوضه آبریز نیشابور , تراز آب زیرزمینی