مدل سازی هیدرولوژی اجتماعی با تغییر اولویت های جامعه در حوضه آبریز طشک- بختگان

مقدمه: توسعه کشاورزی در بالادست دریاچه های طشک و بختگان همراه با خشکسالی های رخداده در دهه ۱۳۸۰، منجر به کاهش شدید سطح آب دریاچه ها شده است. این مطالعه پتانسیل مدل سازی هیدرولوژی اجتماعی برای توصیف سیستم های درهم تنیده آب-انسان را با مفاهیم و روابط ساده نشان می دهد.روش­: تمرکز این مطالعه روی توسعه مدل مفهومی هیدرولوژی اجتماعی به منظور شبیه سازی اندرکنش های پاسخ جامعه با هیدرولوژی در حوضه آبریز دریاچه های طشک و بختگان است. برای بخش اجتماعی مدل از متغیرهای حساسیت جامعه و پاسخ رفتاری و برای بخش هیدرولوژی از مدل بیلان آبی توسعه داده شده برای حوضه های خشک استفاده شده است. به دلیل گسترده بودن حوضه و تفاوت های مناطق مختلف آن فرض شده­است که تغییر در اولویت های انسانی و حساسیت های جامعه برای ساکنین بالادست و پایین دست حوضه می تواند متفاوت باشد. محدوده زمانی این تحقیق سال های آبی ۷۶-۱۳۷۵ تا ۹۲-۱۳۹۱ است.یافته­ها: یافته­های پژوهش نشان داد که با توجه به میانگین خطای کمتر از ۱۰% در شبیه سازی سطوح زیرکشت، انتخاب عوامل موثر بر حساسیت جامعه، انتخاب مناسبی بوده است. نتایج مدل سازی هیدرولوژی حوضه با درنظر گرفتن دو لایه خاک با ورودی سطح زیرکشت محاسباتی، نشان از دقت قابل قبول مدل در توانایی شبیه سازی جریان رواناب در حوضه آبریز طشک-بختگان داشت.  نتیجه­گیری: نتایج تحقیق نشان داد در نواحی بالادست حوضه که دارای بارش و منابع آب بیش تری است، درک جامعه از تهدید کیفیت زندگیشان پایین بوده و اولویت ساکنان آن تمایل به استفاده بیشتر از منابع آب و زمین است. اما در نواحی پایین دست حوضه با مشکلات زیست محیطی و کمبود منابع آب، مردم با درک بالایی از تهدید کیفیت زندگی خود، اولویت خود را به استفاده کمتر از منابع آب و زمین تغییر داده اند.

Keywords:

هیدرولوژی اجتماعی , متغیر حساسیت جامعه , پاسخ رفتاری , حوضه آبریز طشک- بختگان