اوضاع اجتماعی در قصاید سیف فرغانی

یکی از بزرگترین حوادث تاریخی کشورمان ، هجوم و حمله مغولان در قرن هفتم هجری است. اوضاع اجتماعی این دوره از لحاظ دگرگونی بنیان های حیات اجتماعی و انحطاط اخلاقی در ردیف تاسف بارترین دوران سرزمین ماست. تاثیر اوضاع زمان و و رواج انتقادات سیاسی و اجتماعی علاوه بر اینکه در کتاب های تاریخی بیان شده در اشعار شعرا نیز جلوه ای خاص یافته است. دیوان شعرا و ادیبان قرن هفتم و هشتم هجری آیینه تمام نمای اوضاع اجتماعی دوره مغول می باشد. این گروه که از شرایط زمان به تنگ آمده بودند انتقاد از اوضاع زمانه را گاه در قالب پند و اندرز و گاه در قالب کلامی تند و صریح و گاه در قالب طنز و هزل بیان نموده اند.یکی از این شعرا سیف فرغانی است او که اصلا اهل ماوراالنهر بوده است پس از هجوم مغول جلای وطن نموده و در شهر کوچکی به نام آقسرا در آسیای صغیر سکنی گزیده است. وی اوضاع نابسامان زمانه خود را با کلامی صریح و تند به باد انتقاد گرفته است. او را می توان بزرگترین شاعر منتقد اجتماعی اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم دانست. گرچه زمینه های انتقاد سیاسی و اجتماعی در شعر فارسی به بیش از عهد شاعر مورد نظر می رسد اما به راستی هیچ شاعری به اندازه او با صراحت لهجه و حدت و شدت سرکوبگرایانه نابسامانی های اجتماعی خویش را آشکار نکرده است ، آنچنان که سخنان تند و انتقادی اش وجه مشخصه شعر اوست. این جستار به اوضاع اجتماعی دوره مغول در قصاید سیف فرغانی می پردازد.

Keywords:

سیف فرغانی , قصاید , انتقادات اجتماعی , حمله مغول