اثرات زیست محیطی آفت کش های مصرفی مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان بندر ترکمن، استان گلستان

این مطالعه جهت بررسی اثرات زیست محیطی آفت­کش­های مصرفی در مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان بندرترکمن در سال زراعی ۱۳۹۹- ۱۳۹۸ انجام شد. اطلاعات مربوط به نام، میزان مصرف و دفعات کاربرد آفت­کش­های مصرفی از مزارع به صورت پرسشنامه و مصاحبه حضوری با کشاورزان از ۵۹ مزرعه گندم جمع­آوری گردید. شاخص اثر زیست محیطی (EIQ) این آفت­کش­ها از نسخه ۲۰۲۱ سایت مدیریت تلفیقی آفات (IPM) استخراج شد. اثر زیست محیطی آفت­کش­های مصرفی در هر مزرعه گندم از مجموع حاصلضرب EIQ آفت­کش­ها در میزان مصرف و دوز مصرفی سموم در واحد هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد که نمره نهایی EIQ برای تمامی سموم، بیش­ترین تاثیر را از بخش بوم­شناختی می­پذیرد. به طوری که به ترتیب حشره­کش ایمیداکلوپراید (۸۸/۹۲)، قارچ­کش کاربندازیم (۰۰/۸۶)، حشره­کش استامی پراید (۹۵/۷۱)، قارچ­کش سیپروکونازول (۰۰/۶۷) و حشره­کش دلتامترین (۱۵/۶۵) بیشترین مقدار سمیت برای بخش بوم­شناختی داشتند. براساس نتایج، قارچ­کش کاربندازیم به­عنوان خطرناک­ترین و حشره­کش­های استامی­پراید و ایمیداکلوپراید کم­خطرترین سموم برای بخش کارگر مزرعه معرفی شد. محاسبه اثر زیست محیطی آفت­کش­ها در واحد هکتار، تنوع عددی بالایی در بین مزارع نشان داد، به­طوری که مزارعی با کم­ترین میزان این شاخص (شماره­های ۲۵، ۵۵ و ۴۲) اثر زیست محیطی به ترتیب ۳۱/۶، ۰۱/۷ و ۰۲/۷ را نشان دادند. در این مزارع، تنها قارچ­کش بذرمال کاربوکسین به مقدار ۴۵/۰ و ۵۰/۰ کیلوگرم در هکتار مصرف شده و هیچ آفت­کش دیگری در مزرعه استفاده نشده است. در مزارع پرخطر (شماره­های ۴۰، ۱۰، ۳۰، ۹ و ۳۵) با EIQ-FUR برابر با ۴۹/۴۱، ۲۰/۳۳، ۲۰/۳۱، ۸۵/۳۰ و ۶۷/۳۰ به­ترتیب بیش­ترین تاثیر زیست­محیطی در واحد هکتار مشاهده شد. در ادامه، نقشه پراکنش این شاخص در مزارع مورد مطالعه ترسیم شد. نتایج نشان داد که از لحاظ کاربرد آفت­کش­ها در مزارع تنوع زیادی وجود دارد. بنابراین، براساس آن می­توان نقاط هدف برای کاهش مصرف سموم و مناطق با اثرات زیست محیطی بالا را برای کشاورزان مشخص نمود.

Keywords:

جزء بوم شناختی , جزء کارگر مزرعه , جزء مصرف کننده , علف کش , حشره کش