پهنه بندی فراسنج های کیفی (شوری و سدیمی) آب با استفاده از روش های زمین آماری مطالعه ی موردی: دشت کرمان

طراحی و مدیریت درست روشهای آبیاری مستلزم داشتن آگاهی از وضعیت نفوذپذیری خاک که خود متاثر از فراسنجهای کیفی (شوری و سدیمی) آب است، می باشد. از این رو در این تحقیق به بررسی تغییرات مکانی و پهنه بندی فراسنجهای کیفی آب زیرزمینی شامل هدایت الکتریکی (EC) و نسبت جذبی سدیم (SAR) با استفاده از روشهای زمین آماری پرداخته می شود. هدف نهایی پیش بینی تغییرپذیری میزان نفوذ آب به خاک در سطح منطقه ی مورد مطالعه ی با توجه به وضعیت شوری و سدیمی آب زیرزمینی می باشد. اطلاعات مربوطه از تجزیه و تحلیل نمونه های مربوط به ۷۶ حلقه چاه آب در دشت کرمان، و بر اساس آخرین نمونه گیری سال ۱۳۸۷ به دست آمده اند. روشهای میان یابی استفاده شده شامل کریجینگ معمولی و لاگ کریجینگ بوده اند. برای ارزیابی روشها از روش ارزیابی متقابل با معیارهای جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین قدر مطلق خطا (MAE) استفاده شده است. تجزیه و تحلیل زمین آماری نشان داد که داده هایی هدایت الکتریکی و نسبت جذبی سدیم دارای همبستگی مکانی قوی بوده و ساختار مکانی آنها از شبیه نیم تغییرنمای کروی تبعیت می کند. نتایج حاصل از ارزیابی متقابل حاکی از آن است که هر دو روش کریجینگ معمولی و لاگ کریجینگ از دقت مشابهی برای تخمین فراسنجهای شوری و سدیمی برخوردارند. از طرف دیگر، مقایسه ی نقشه های هم تراز هدایت الکتریکی و نسبت جذبی سدیم به دست آمده بار دیگر نشان از مشابه عمل کردن دو روش میان یابی دارد؛ هر چند نقشه های خطای تخمین مربوط به دو روش کمی متفاوتند. بنابراین، در مواردی که هدف تنها ارائه ی تصویری کلی از شکل توزیع مکانی یک ویژگی در سطح منطقه ی است، کاربرد روش کریجینگ معمولی که از نظر اجرا نیز راحت تر و سریعتر است، توصیه می گردد. بر اساس نقشه های EC و SAR تهیه شده باکاربرد روش کریجینگ معمولی و معیارهای موجود، وضعیت منطقه ی از لحاظ شدت نفوذ آب به خاک مورد پیش بینی قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصله به نظر می رسد که قسمت اعظم منطقه ی مورد مطالعه ی شامل نواحی شمالی و غربی از نفوذپذیری خوب برخوردار باشد. مابقی منطقه ی، که درصد نسبتا زیادی را، بویژه در شمال شرقی و جنوب شرقی، شامل می شود دارای قابلیت نفوذپذیری متوسط است.

Keywords:

زمین آمار , کریجینگ معمولی , لاگ کریجینگ , هدایت الکتریکی , نسبت جذبی سدیم , نفوذپذیری