تاثیر شیوههای مختلف ذخیره نزولات باران بر رطوبت خاک و خصوصیات رویشی نهالهای مغیر Acacia oerfota (Forssk.) Schweinf (مطالعه موردی: حوزه آبخیز معرف و زوجی دهگین استان هرمزگان) abstract
با جمعآوری آب باران و ذخیرهسازی آن با استفاده از شیوههای مختلف ذخیره نزولات آسمانی در مناطق خشک کشور، اراضی فاقد پتانسیل کشاورزی، در جهت ایجاد پوشش گیاهی به کار گرفته میشود که در نتیجه آن، کاهش تبخیر، رواناب و اتلاف آب و افزایش ذخیره آب زیرزمینی حاصل خواهد شد. هدف از این تحقیق، تاثیر شیوههای مختلف ذخیره نزولات آسمانی بر
حفظ رطوبت خاک و برخی از خصوصیات رویشی نهالهای بومی گونه مغیر (Acacia oerfota (Forssk.) Schweinf) در حوزه زوجی و معرف دهگین استان هرمزگان است. خصوصیات رویشی و کیفی نهالها شش ماه پس از تولید، اندازهگیری و سپس به سامانههای آبگیر باران هلالی، لوزی، پیتینگ و شاهد انتقال یافت. چالههایی با ابعاد۴۰×۴۰×۴۰ سانتیمتر در وسط سامانههای هلالی، پیتینگ و انتهای ضلع سامانه لوزی جهت کاشت نهالها حفر شد. همه سامانهها عمود در جهت شیب احداث شده است. شایان ذکر است برای پلات شاهد نیز در منطقهای همشیب با سایر سامانهها و فاصله متوسط ۲ متر از یکدیگر، چالههای کاشت نهال حفر شد. چهار ماه پس از کاشت نهال در دوره بارش و ثبت پنج واقعه بارندگی، خصوصیات رویشی و کیفی نهالها در سامانهها و همچنین رطوبت خاک ۲۴ ساعت پس از هر بارش بررسی و با استفاده از آنالیز واریانس دوطرفه مقایسه شد. درجه شادابی نهالها در شاهد با مقدار ۸۶/۲ در درجه متوسط طبقهبندی قرار گرفته و بهطور معنیداری کمتر از مقدار آن در شیوههای مختلف جمعآوری نزولات آسمانی بود. میانگین رویش قطری و ارتفاعی در سامانه هلالی ۹۵/۱ میلی متر و ۱۲/۱۰ سانتیمتر بود که اختلاف معنیداری با شاهد در سطح ۵% داشت. این نتایج نشان میدهد این اختلاف رویش تصادفی نبوده بلکه تحت تاثیر شیوههای مختلف ذخیره نزولات آسمانی است. درصد رطوبت در سامانههای هلالی، لوزی، پیتینگ و شاهد (۲۴ ساعت پس از بارش) بهترتیب ۴۶/۱۳، ۹۵/۱۱، ۵/۱۱ و ۳۴/۱۰ درصد بود که اختلاف معنیداری با یکدیگر داشتند. بنابراین اختلاف رطوبت، واقعی بوده و ناشی از عملکرد شیوههای مختلف ذخیره نزولات آسمانی است. نتایج همبستگی بین خصوصیات رویشی و رطوبت خاک با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان داد رطوبت خاک با احتمال ۹۹%، اثر مستقیم مثبتی بر
قطر یقه و ارتفاع نهالها دارد. طبق نتایج، در شرایط طبیعی در منطقه دهگین، سامانه هلالی با بهبود بهتر ذخیره نزولات و کاهش اتلاف آب و درنتیجه افزایش رطوبت خاک در مقایسه با شاهد، میکروکلیمای مناسبتری را برای رویش گیاه فراهم میکند.