بررسی سناریوهای مختلف تخصیص منابع آب سد جیرفت با استفاده از مدل WEAP

هدف: هدف از این مطالعه ارزیابی کمی سناریوهای تخصیص آب در منطقه جیرفت واقع در استان کرمان توسط مدل WEAP است. حجم کل مخزن سد جیرفت ۴۱۲ میلیون مترمکعب و حجم مفید مخزن ۳۷۰ میلیون متر مکعب است که ۲۵۰ میلیون متر مکعب از این حجم از طریق تونلی به طول ۶ کیلومتر با ۱۲۰ متر ارتفاع آبریز برای تولید ۶۰ مگاوات برق و همچنین تامین آب مورد نیاز ۱۱ هزار هکتار از اراضی دشت جیرفت مورد استفاده قرار می گیرد؛ لذا برنامه ریزی و مدیریت این منبع در ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا دارای اهمیت فراوانی است. در این تحقیق با استفاده از مدل WEAP و با توجه به وضع موجود، بهینه سازی تخصیص آب به بخش کشاورزی و شرب با تعریف سناریوهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مواد وروش ها: در این پژوهش با استفاده از مدل WEAP ادامه وضع موجود (سناریوی مرجع) و اثر اجرای سناریوهای تعریف شده s۱ (افزایش آبیاری قطره ای با راندمان ۸۵% و آبیاری بارانی با راندمان ۶۵%)، s۲ (افزایش سطح زیر کشت)، s۳ (تغییر الگوی کشت)، s۴ (مدیریت تقاضا به میزان ۲۰%)، s۵ (کاهش دبی ورودی به مخزن سد در افق طرح به میزان ۴۰%) و سناریوهای ترکیبی از این سناریوها برای تخصیص بهینه آب سد جیرفت بررسی شد.نتایج: نتایج حاصل از سناریوهای مختلف نشان داد که در سناریوی مرجع، میزان کل تقاضای کشاورزی ۸/۱۵۵۹ میلیون مترمکعب استاست که ۷/۱۹ میلیون مترمکعب آن تامین نمی­شود. براساس سناریو s۱، میزان کل تقاضای کشاورزی ۸/۸۰۱ میلیون مترمکعب است که کل آن تامین می­شود و مقدار ذخیره آب سد در این سناریو ۶۶۷۳۰ میلیون متر مکعب خواهد بود. همچنین نتایج نشان داد که مقدار تقاضا و عدم تامین نیاز آب در سناریوی ترکیبی S۱۴۵ در مقایسه با سناریوی ترکیبی S۱۴ تغییر نمی کند، ولی ذخیره آب در مخزن سد به میزان ۶۶۰۳۷ میلیون مترمکعب کاهش می یابد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مدل WEAP موثرترین راهکارها را برای تامین نیازهای مختلف دشت جیرفت و کاهش اثرات نامطلوب خشکسالی ارائه می دهد. با تغییر الگوی کشت فعلی میزان ذخیره مخزن افزایش و عدم تامین نیاز آب هم کاهش می یابد. نتایج حاصل از اعمال سناریوهای مختلف نشان داد که بیشتر از خشکسالی، مدیریت نادرست منابع آب باعث کاهش ذخیره آب مخزن و کمبود آب در بخش کشاورزی شده است.

Keywords:

تخصیص آب , WEAP , سد جیرفت , سناریو