سابقه و هدف: امروزه تامین غذا برای ساکنین کره زمین، حفظ تولیدات کشاورزی از نابودی در اثر خسارات خشکسالی، آفات و بیماری ها، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. کشاورزان در تمام دنیا برای مبارزه با عوامل زنده کاهنده تولید، ناچارند از انواع
آفت کش ها استفاده کنند، ولی این سموم نه تنها روی سطح محصولات باقی می مانند بلکه به داخل بافت میوه ها، سبزی ها و حتی دانه های غلات نفوذ می کنند. هر چندکه شستن میوه و یا پوست گرفتن آن ها می تواند درکاهش آلودگی های سطحی
آفت کش ها موثر باشد، ولی زدودن اثرات سمی آن ها از بافت های درونی میوه تقریبا غیر ممکن است، به طوری که اغلب محصولات کشاورزی که در معرض
آفت کش ها قرار گرفته اند و مدت زمان کوتاهی بعد از سمپاشی به بازار مصرف ارائه می شوند، حاوی باقیمانده
آفت کش ها می باشند. گرچه استفاده از
آفت کش ها و کودهای شیمیایی در کشاورزی مدرن به طور معنی داری باعث افزایش محصولات کشاورزی می گردد، اما باید توجه داشت که استفاده بیش از حد از
آفت کش ها در تولید محصولات کشاورزی، باعث می شود میزان باقی مانده
آفت کش ها در محصولات کشاورزی بالاتر از بیشینه حد مجاز
آفت کش ها (Maximum Residue Limit) گردد که این امر از عوامل خطر برای سلامتی انسان و آلودگی محیط زیست بشمار می رود. از اثرات منفی سموم شیمیایی بر سلامتی می توان از انواع سرطان ها، بیماری های عصبی، دیابت، بیماری های تنفسی، نارسایی ها وبیماری های جنینی و مشکلات ژنتیکی نام برد و از اثرات زیان بار بر محیط زیست، می توان به مقاوم شدن آفات، طغیان آن ها و از بین رفتن حشرات مفید اشاره کرد. باتوجه به این که مرکبات، محصول استراتژیک استان مازندران محسوب می شود، این پژوهش با هدف بررسی میزان باقیمانده
آفت کش ها در باغات مرکبات شهرستان ساری انجام شد.
مواد و روش ها: بررسی باقیمانده
آفت کش ها در مرکبات تولیدی شهرستان ساری در مناطقی که با هدف کنترل نوع، شیوه مصرف
آفت کش ها و رعایت
دوره کارنس تحت پایش سازمان جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران قرار دارند، انجام شد. در این پژوهش ۱۵ نمونه
پرتقال مورد بررسی قرار گرفتند. هر نمونه حدود ۱ کیلوگرم از هر محصول بود که در دمای ۴ درجه سانتی گراد به آزمایشگاه کنترل مواد غذایی دانشگاه علوم پزشکی مازندران منتقل شد. آماده سازی نمونه ها با روش QuEChERS انجام شد. میزان مصرف و باقی مانده سموم مصرفی به روشGC-MS شناسایی شد. سازمان غذا و دارو واستاندارد ملی ایران (ISIRI) ۲۰۰ نوع
آفت کش را به عنوان
آفت کش پرمصرف در باغ های
پرتقال اعلام کردند که در این پژوهش باقیمانده آن ها مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته ها: در مجموع، سه نوع
آفت کش شامل Chlorpyrifos،Ethion (Class II) و Pyriproxyfen (Class U) شناسایی شد که پرمصرف ترین آن ها Chlorpyrifos بوده است. هیچ کدام از
آفت کش های شناسایی شده متعلق به گروه Class Ia، Class Ib نبودند. از میان
آفت کش های شناسایی شده، باقیمانده
آفت کش Ethion بالاتر از MRL تعیین شده توسط ISIRI بود.
استنتاج: با توجه به نقش
آفت کش ها در ایمنی غذایی و آلودگی منابع محیط زیستی، همچنان تلاش برای کاهش استفاده از سموم دفع آفات برای به حداقل رساندن خطر برای سلامتی انسان و محیط زیست، چالش برانگیز است و یک هدف ارزشمند بشمار می رود. گرچه نظارت بر تولید توسط سازمان های اجرایی باعث کاهش قابل توجه مصرف
آفت کش ها شده است، ولی هم چنان در برخی موارد باقیمانده بالاتر از حد مجاز مشاهده شده است. هم چنین باید در نظر داشت که باقیمانده
آفت کش ها می توانند با ورود به خاک و آب، آلاینده زیست محیطی بشمار روند. از این رو هم چنان همراه با افزایش آگاهی کشاورزان، گسترش، جایگزینی و استقرار IPM به منظور حفظ محیط زیست وکاهش هزینه ها قابل توجه می باشد.