ارزیابی دو قاعده «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص المورد» و «جری و تطبیق» در حوزه آیات فضایل و مناقب

دو قاعده­ «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص المورد» و «جری و تطبیق»، از جمله قواعد تفسیری است که در بسیاری از کتاب های علوم قرآنی و تفسیری به کار رفته اند؛ بدین معنا آیاتی که دارای عمومیت لفظ­اند، ولی سبب خاصی داشته باشند، بر موارد مشابه تعمیم داده خواهند شد. مجرای این دو قاعده نیز آیاتی هستند که لفظ عام و سبب خاص داشته باشند.  سوالات اصلی پژوهش حاضر عبارت اند از اینکه این دو قاعده چه تفاوتی با هم دارند؟ شاخصه­های هر دو قاعده کدام است و امکان­سنجی این دو قاعده ذیل آیات فضائل به چه صورت است؟ نتایج پژوهش پیش ­رو، نشان می­دهد که قاعده «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص المورد»، اخص از قاعده «جری و تطبیق» است و تنها به آیاتی مربوط می­شود که دارای سبب نزول­اند، اما قاعده جری و تطبیق، مربوط به آیاتی می­شود که هم ممکن است دارای سبب نزول باشند و هم روایات مصادیقی برای آیه پیدا کرده و به دیگران تعمیم داده باشند. این دو قاعده در حوزه آیات فضایل و مناقب معنادار نیست و نمی­توان آن ها را در موارد مشابه متاخر از نزول تطبیق داد، زیرا توسعه مفهومی و مصداقی ندارند. در این پژوهش با روش کتابخانه­ای در گردآوری مطالب، شیوه اسنادی در نقل دیدگاه­ها و روش توصیفی، تحلیلی به بررسی دو قاعده پیش­گفته و نقد داده­ها پرداخته شده است.

ارزیابی دو قاعده «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص المورد» و «جری و تطبیق» در حوزه آیات فضایل و مناقب Keywords:

خروج مورد نزول , سبب نزول , جری و تطبیق , العبره بعموم اللفظ لابخصوص المورد , فضایل , مفسران , عمومیت لفظ