ارزیابی عمق آبشویی و روند تجزیه علف کش کلوپیرالید در خاک مزارع کلزا در اطراف خلیج گرگان

سابقه و هدف: آلودگی های زیست محیطی ناشی از کاربرد آفت کش ها یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامت زیست بوم ها و بشر هستند، از این رو، بررسی سرنوشت علف کش های مصرف شده در خاک برای به حداقل رساندن تحرک آنها در خاک و کنترل آلودگی آب های زیرزمینی ضروری می باشد.از علف کش کلوپیرالید در محصولات کشاورزی منطقه خلیج گرگان به صورت گسترده استفاده می شود و در ارتباط با سرنوشت این علف کش در خاک، مطالعه اندکی در کشور انجام شده است. به دلیل نگرانی از خطر آبشویی زیاد این علف کش در خاک و نفوذ به آب های زیرزمینی، این مطالعه با هدف ارزیابی میزان عمق آبشویی و نیمه عمر علف کش کلوپیرالید در خاک و حضور آن در آب های زیرزمینی منطقه در شرایط مزرعه ای انجام شد.مواد و روش‎ها: این مطالعه در بخشی از مزارع شهرستان بندرگز انجام شد. به این منظور دو مزرعه کلزا واقع در غرب و شرق منطقه مورد بررسی، در نظر گرفته شد. پس از مصرف این علف کش در اواخر آذر۱۴۰۰ در زمان های ۱، ۱۴، ۲۸، ۵۶، ۸۶ و ۱۱۶ روز بعد از سمپاشی، از اعماق ۱۷-۰، ۳۴-۱۷، ۵۱-۳۴ و ۶۷-۵۱ سانتی متر با سه تکرار در هر مزرعه نمونه برداری گردید. همچنین، برای بررسی وضعیت آلودگی آب چاههای منطقه، از ۴ حلقه چاه در پنج دوره نمونه برداری شد. برای استخراج باقیمانده کلوپیرالید از خاک و آب از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا در فاز معکوس که مجهز به آشکارساز UV-Vis بود، استفاده شد.یافته ها: مدل سینتیکی مرتبه اول تغییرات غلظت علف کش کلوپیرالید را با زمان به خوبی پیش بینی کرد. ۵۶ روز بعد از سمپاشی، مقدار نفوذ عمقی این علف کش در خاک هر دو مزرعه، حداکثر تا عمق ۳۴ سانتی متری بود. نتایج نشان داد که خاک زیرسطحی بخش شرقی (لوم شنی) نسبت به بخش غربی (لوم)، درشت بافت تر بود. مقادیر ثابت سرعت تجزیه (k) در مزرعه غربی در بخش سطحی و زیرسطحی، به ترتیب ۰۶/۰ و ۰۴/۰ و در مزرعه شرقی در بخش سطحی و زیرسطحی بترتیب ۰۵/۰ و ۰۳/۰ بود. نیمه عمر کلوپیرالید (DT۵۰) در مزرعه غربی در بخش سطحی و زیر سطحی، به ترتیب ۱۲ و ۱۸ روز و در مزرعه شرقی در بخش سطحی و زیر سطحی به ترتیب ۱۳ و ۲۶ روز به دست آمد. مقدار شاخص GUS نیز در هر دو مزرعه بزرگ تر از ۸/۲ بدست آمد که بیانگر خطر آبشویی این علف کش می باشد. نتایج آنالیز باقیمانده کلوپیرالید در نمونه های آب چاه، حاکی از عدم وجود علف کش در آنها بود.نتیجه گیری: در شرایط مزرعه ای، آبشویی علف کش نقش مهمی در پیش بینی بقایای آن در خاک دارد. همچنین، مواد آلی، روند تجزیه کلوپیرالید را تسریع و نیمه عمر آن را کاهش می دهد. ارزیابی خطر آلودگی کلوپیرالید با مدل جوری نیز نشان داد که کاربرد آن در مناطقی که میزان مواد آلی خاک کمتر از یک درصد، بافت خاک سبک و ظرفیت نگهداشت آب پایین است باید با احتیاط صورت گیرد.

ارزیابی عمق آبشویی و روند تجزیه علف کش کلوپیرالید در خاک مزارع کلزا در اطراف خلیج گرگان Keywords:

کلمات کلیدی: بندر گز , کروماتوگرافی مایع , نیمه عمر , مدل جوری