منصب هزاربد و نقش آن در تحولات سیاسی و نظامی- امنیتی عصر ساسانی

از جمله مناصب صدر دربار شاهنشاهی ساسانی، منصب هزاربد بود. هزاربد نه تنها فرمانده هنگ نگهبانان پادشاه به شمار می آمد، بلکه گاهی با حفظ سمت و در کسوت فرمانده کل نظامیان، نقش اساسی در پاسداری از قلمرو شاهنشاهی ساسانی و تامین نظم و امنیت داشت. با توجه به آنکه در برهه ای از تاریخ ساسانیان، وزرگ فرمدار را با لقب هزاربد خوانده اند، برخی از محققین بر این باورند که در سال های نخستین عصر ساسانی، هزاربد لقب وزرگ فرمدار بوده و به منصبی غیرنظامی تبدیل شده است. درحالی که این باور مغایر با برخی گزارش های برجای مانده تاریخی و شواهد باستان شناختی است. ازاین رو، هدف نوشتار حاضر، پاسخ به این سوال است که آیا در عصر ساسانی منصب هزاربد، به منصبی غیر نظامی تبدیل شد؟ در این پژوهش که به روش تاریخی و با به کارگیری منابع کتابخانه ای و شواهد باستان شناختی انجام شده، نقش منصب هزاربد در تحولات سیاسی و نظامی- امنیتی عصر ساسانی، مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاضر، نشان می دهد که در سال های آغازین عصر ساسانی، هزاربد منصبی صرفا نظامی بوده و در سال های میانی، اقتدار لشکری و کشوری را توامان داشته است. هزاربد در دوره پایانی عصر ساسانی نیز، با حفظ سمت، در کسوت فرمانده کل سپاه یا ایران سپاهبذ، ضمن پاسداری از قلمرو غربی شاهنشاهی ساسانی، نقش مهمی را در تامین نظم و امنیت کشور ایفا می کرده است.

منصب هزاربد و نقش آن در تحولات سیاسی و نظامی- امنیتی عصر ساسانی Keywords:

هزاربد , وزرگ فرمدار , ایران سپاهبذ , ساسانیان