مبانی فقهی وحقوقی رسیدگی فرجامی و محتوای آن در نظام دادرسی مدنی ایران، فرانسه و مصر

مفهوم رسیدگی فرجامی از ابتدای قانون گذاری در مقررات دادرسی مدنی ایران، یعنی قانون اصول محاکمات حقوقی ۱۲۹۰ شمسی تا حال حاضر مورد توجه مقنن قرار گرفته است. نظر به جانمایی این شکل از رسیدگی در کنار سایر شیوه های بازنگری در آرا، ضروری است مبنا و محتوای آن تبیین گردد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نشان گر آن است که از منظر آموزه های فقهی، بر خلاف وجود دیدگاه مبنی بر عدم جواز بازنگری چندباره احکام، با توجه به اطلاق ادله استنباط و هم چنین امکان خطای قاضی ولو قاضی مجتهد جامع شرایط در صدور حکم، لزوم بازبینی در حکم توجیه می گردد. هم چنین می توان گفت که در حقوق ایران هم چون حقوق فرانسه و مصر، نهاد فرجام را می توان بر پایه شناسایی حق بر اعتراض به آرا برای افراد و تکلیف اعمال نظارت بر حسن اجرای قوانین در محاکم در نظر گرفت. با لحاظ آموزه های حقوق فرانسه و مصر که مشابه با موازین قانونی حقوق ایران است، فرجام، رسیدگی شکلی محض بر اساس قوانین تشریفاتی و دادرسی نمی باشد چرا که دیوان عالی در راستای اعمال نظارت خود، به رعایت مقررات ماهوی نیز در رابطه با آرای صادره توجه می نماید لکن هم چون دادگاه های ماهوی (بدوی و تجدیدنظر) انشای رای در ماهیت نمی کند. نکته دیگر این که فرجام می تواند در بعضی از موارد به عنوان مرحله دوم و در بعضی دیگر به عنوان مرحله سوم رسیدگی اعمال گردد. در حالی که در حقوق فرانسه و مصر، رسیدگی فرجامی، بدون آن که مصداقی از درجه دادرسی تلقی شود، در مرحله سوم جانمایی شده است.

مبانی فقهی وحقوقی رسیدگی فرجامی و محتوای آن در نظام دادرسی مدنی ایران، فرانسه و مصر Keywords:

رسیدگی فرجامی , نظارت , دیوان عالی