الگوی فضایی آسیب پذیری محیط زیست با تاکید بر ابعاد در معرض خطر بودن و حساسیت در ایران

شناخت سطح خرد آسیب پذیری محیط زیست از لحاظ فنی و نظری به عنوان نقشه راه دقیق در پایداری محیط زیست عمل می کند. با این وجود ضعف داده و عدم قطعیت روشی فهم درست مسائل ناشی از آن را مغفول گذاشت. مقاله پیش رو با استفاده از تصاویر ماهواره ای کدنویسی شده گوگل ارث انجین و روش خودهمبستگی فضایی گتیس در قالب نظریه ی «آسیب پذیری» به بررسی وضعیت محیط زیست ۳۹۷ شهرستان ایران طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ می پردازد. نتایج آزمون گتیس نشان داد در ارتباط با انتشار آلودگی هوا (درشهرستان های مرکزی، نوارجنوب غرب تا جنوب شرق)؛ گازگلخانه ای متان (شهرستان های مرکزی، نوارجنوب تا جنوب شرق)؛ گازگلخانه ای کربن (شهرستان های مرکزی به سمت شرق تا جنوب و جنوب شرق)؛ تغییرات دما (شهرستان های جنوب، جنوب غرب، شرق، جنوب شرق و مرکز)؛ تغییرات بارش (شهرستان های مرکز تا جنوب و جنوب شرق)؛ کاهش آب های زیرزمینی (شهرستان های شمال غرب تا شمال شرق و نوارغرب تا جنوب)؛ تهدید تنوع زیستی (شهرستان های مرکز به سمت شرق، جنوب و جنوب شرق)، و فرسایش خاک (شهرستان های نوارشمالی، شمال غرب و غرب) درمعرض آسیب پذیری. همچنین در ابعاد انتشار آلودگی هوا (درشهرستان های جنوب، مرکز و شمال)؛ گازگلخانه ای متان (شهرستان های شمالی، شمال شرق و مرکز)؛ گازگلخانه ای کربن (شهرستان های شرق، نوارجنوب تا غرب و نوارشمالی)؛ تغییرات دما (شهرستان های نوارشمالی، شمال غرب و غرب)؛ تغییرات بارش (شهرستان های شمالی، شمال غرب، مرکز تا شرق)؛ کاهش آب های زیرزمینی (شهرستان های شمالی و شمال غرب)؛ تهدید تنوع زیستی (شهرستان های مرکزی تا جنوب)؛ فرسایش خاک (شهرستان-های نوارغرب تا جنوب غرب و جنوب شرق) در وضعیت حساسیت آسیب پذیری قرار دارند. بدین ترتیب، سنخ شناسی ابعاد محیط زیست در ایران نشان از الگوی فضایی نابرابر و پرریسک دارد که سوء مدیریت این محیط زیست آسیب پذیر و عدم توجه به نقش ظرفیت سازشی پویایی جمعیت می تواند زمینه ساز پیامدهای اجتماعی، بهداشتی و سیاسی امنیتی بسیاری گردد.

الگوی فضایی آسیب پذیری محیط زیست با تاکید بر ابعاد در معرض خطر بودن و حساسیت در ایران Keywords:

آسیب پذیری , محیط زیست , پویایی جمعیت , تصاویر ماهواره ای , خودهمبستگی فضایی