روند مدیریت جنگل های فراهیرکانی ایران ( بخش سوم: از سال ۱۳۷۵ تا اواخر دهه ۱۳۸۰)

سابقه و هدف: این پژوهش با هدف مرور و ارزیابی روند مدیریت جنگل های فراهیرکانی انجام شد. در بخش های اول و دوم که در شماره های پیشین نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران به چاپ رسید، روند مدیریت جنگل های فراهیرکانی از ابتدا تا سال ۱۳۷۵ در قالب بازه های زمانی مشخص بررسی شد. نوشتار پیش رو به بازه زمانی از ۱۳۷۵ تا اواخر دهه ۱۳۸۰ اختصاص دارد. مواد و روش ها: منابع اطلاعاتی مورد استفاده شامل گزارش ها، طرح های جنگل داری تهیه و اجراشده، مطالعه های شناسایی و نیمه تفصیلی و نیز مشاهده های میدانی و تجربه حضور بیشتر از ۳۰ سال در جنگل های فراهیرکانی هستند. نتایج: پس از آسیب شناسی انجام شده از مجموعه اقدام های مدیریتی در جنگل های فراهیرکانی تا سال ۱۳۷۵، دلایل اصلی عدم موفقیت در مدیریت این جنگل ها در پنج موضوع شامل ۱) غیراقتصادی بودن اجرای طرح های جنگل داری در کوتاه مدت و میان مدت برای جنگل نشینان، ۲) مدیریت ناکارآمد بر پایه تشکیلات ساختاری مستعد مسئولیت گریزی، ۳) واگرایی، عدم همکاری و تعامل دست اندرکاران مدیریت بوم سازگان جنگلی، ۴) طراحی برمبنای الگوی طرح های جنگل داری هیرکانی و ۵) طراحی و اجرای صددرصد فعالیت ها به صورت دولتی و عدم مشارکت مردمی خلاصه شده اند. به دنبال آن، طرح مدیریت منابع جنگلی در سال ۱۳۷۵ پیشنهاد و به مدت دو سال اجرا شد. مولفه های اساسی این طرح عبارت بودند از جامع نگری مطالعه ها، تشکیل تیم های مطالعاتی و طراحی، تهیه شرح خدمات طرح متناسب با ویژگی های جنگل های مورد عمل، ایجاد تشکل های مردمی برای اجرای طرح ها، تصویب طرح های تهیه شده برای اجرا، واگذاری اجرای طرح های مصوب به تعاونی های مربوطه و نظارت عالی بر اجرای طرح توسط سازمان جنگل ها و مراتع کشور. پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶، سازمان متبوع، طرح مدیریت منابع جنگلی را متوقف کرد و سه فعالیت عمده با عنوان نهضت سبز، طرح طوبی و توسعه زراعت چوب را به عنوان سه طرح محوری سازمان به اجرا گذاشت. در واقع، از سال ۱۳۷۷ طرح ها و برنامه های دیگری ازجمله طرح صیانت، جایگزین طرح مدیریت منابع جنگلی شد که در عمل، هیچ یک توفیق نیافت. نتیجه گیری کلی: در جمع بندی عملکرد این بازه زمانی می توان گفت دوره ای که طرح های مدیریت منابع جنگلی اجرایی شدند، بهترین دوران مدیریتی جنگل های فراهیرکانی بود.

روند مدیریت جنگل های فراهیرکانی ایران ( بخش سوم: از سال ۱۳۷۵ تا اواخر دهه ۱۳۸۰) Keywords:

زراعت چوب , طرح صیانت , طرح طوبی , طرح مدیریت منابع جنگلی