مطالعه رده بندی شیمیایی و هاگ شناسی خزه های Neckera complanata و Neckera crispa در شمال ایران

مقدمه: گونه های Neckera complanata (Hedw.) Hueener و Neckera crispa Hedw خزه های اپی فیت و شاخص بسیاری از گونه ها و درختان در جنگل های مرطوب هیرکانی (شمال ایران) هستند و بررسی اهمیت آنها در پژوهش های اکولوژیک جنگل های شمال بسیار ضروری است. برای سهولت در تفکیک یا تشخیص این دو گونه نزدیک به هم و نیز بیان تفاوت ها و شباهت ها از روش های رده بندی شیمیایی و هاگ شناسی استفاده شد. مواد و روش: برای این منظور، شش جمعیت خزه ای از سه استان گلستان، مازندران و گیلان در ارتفاعات به نسبت یکسان در پاییز ۱۳۹۶ جمع آوری و توسط کلیدهای شناسایی بررسی شده و پس از تایید، با استفاده از روش های هاگ شناسی (ده صفت کمی و هفت صفت کیفی) و رده بندی شیمیایی (ارزیابی اسیدهای چرب با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC/MS)) بررسی شدند. یافته ها: پس از پایان آزمایش های هاگ شناسی و فیتوشیمیایی در آزمایشگاه، نتایج مطالعه هاگ شناسی، نسبت طول محور قطبی هاگ به عرض محور استوایی نشان داد که شکل هاگ در جمعیت های  N. complanata کروی و در جمعیت های N. Crispa، بیضوی است. تزیینات سطحی  در خزه N. complanata از نوع گرانالوم بوده و با تزیینات سطحی خزه N. crispa کاملا متفاوت است که این موضوع بیانگر جدایی کامل دو گونه در سطوح مختلف از یکدیگر است. نتایج مطالعه رده بندی شیمیایی در خصوص داده های اسید چرب برپایه GC/MS نشان داد که جمعیت های خزه N. complanata، دارای ترکیبات Hexadecanoic acid، ۹,۱۲,۱۵-Octadecatrienoic acid و ۱۵-Octadecenoic acid بوده و خزه  N. crispa دارای ترکیبات Hexadecanoic acid، Nonanedioic acid، Octadecanoic acid، Heneicosanoic acid، ۹,۱۲-Octadecadienoic acid، ۹,۱۲,۱۵-Octadecatrienoic acid، ۵,۸,۱۱,۱۴-Eicosatetraenoic acid، Pentanoic acid, ۴-oxo و Butanedioic acid است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از داده های اسید چرب برپایه GC/MS در جمعیت های N.complanata فقط دارای چند نوع ترکیب متیل استر شده بود که از نظر نوع ترکیب و مقدار آن با جمعیت های N.crispa کاملا متفاوت است. نتایج حاصل از داده های میکرومورفومتری نیز نشان داد که شکل هاگ در جمعیت های مربوط به گونه N.complanata کروی و در جمعیت های N.crispa بیضوی است و نسبت P/E در همه جمعیت ها بیانگر جدایی این دو گونه از یکدیگر است. بنابراین نوع ترکیبات و مقدار آنها در دو گونه و همچنین جمعیت های مختلف آن کاملا متفاوت است. نتایج کلی پژوهش های رده بندی شیمیایی و هاگ شناسی بیانگر جدایی کامل دو گونه و جمعیت های بررسی شده است که روشی موثر در تفکیک گونه های کمتر شناخته شده، ولی اثرگذار در محیط جنگل و اکوسیستم های مشابه تلقی می شود.

مطالعه رده بندی شیمیایی و هاگ شناسی خزه های Neckera complanata و Neckera crispa در شمال ایران Keywords:

اسیدهای چرب , بیوسیستماتیک , جنگل هیرکانی , خزه Neckera , هاگ