شناسایی عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی در شهر مشهد (مورد مطالعه: پهنه های سیدی، خواجه ربیع، قلعه ساختمان و جاده قدیم قوچان)

شکل گیری و رشد سکونتگاه­های غیر رسمی، یکی از مهمترین دغدغه­های مدیریت شهری در ایران و کشورهای در حال توسعه است. کلان­شهر مشهد، بزرگترین مرکز جمعیتی و مقصد بسیاری از مهاجرت­ها در نیمه شرقی کشور می باشد. این پژوهش به شناخت عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی در کلان شهر مشهد پرداخته است. بدین منظور چهار پهنه: سیدی، جاده قدیم قوچان، خواجه­ربیع و قلعه­ساختمان  انتخاب شد و مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج پژوهش نشان­داد که عامل مدیریت کلان و محلی با ۹/۲۰ درصد از واریانس کل، بیشترین سهم را در شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی مشهد به خود اختصاص داده است. دسترسی به خدمات رفاهی و اشتغال با ۹/۱۵ درصد، شرایط محیط طبیعی و مسکونی محل سکونت قبلی با ۱۳ درصد، عامل ارتباطات فضایی و کالبدی با ۹/۱۰ درصد و روابط قومی و اجتماعی با ۸/۹ درصد، از دیگر عوامل مهم موثر بر شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی مشهد می­باشند و این ۵ عامل در مجموع، ۶/۷۰ درصد از واریانس کل را تشکیل می دهند. علاوه بر این؛ میانگین وزنی شاخص های رشد سریع تر محدوده ها از برنامه (۶۹/۴)، ضعف مدیریت شهری (۵۵/۴)، ناکارآمدی برنامه های دولت (۴۱/۴)، بیکاری (۳۸/۴)، دستیابی به درآمد بیشتر (۳۲/۴) و ارزانی زمین و اجاره بها (۲۵/۴)، به­عنوان مهم ترین شاخص های تاثیرگذار در ذیل عوامل شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی مشهد شناسایی شده اند. لزوم توجه همزمان به مسائل در مبدا و مقصد مهاجرت، با تاکید بر دو عامل مدیریت و اقتصاد در کنترل رشد سکونتگاه های غیر رسمی بیار کلیدی است. ایجاد پایداری اقتصادی از طریق فرصت های شغلی برای کاهش تحرک نیروی کار در مبدا، ترویج کشاورزی بهره­ور در جهت کاهش فقر و بیکاری، بهبود زیرساخت های ارتباطی، امنیت و تسهیلات اعتباری و سیاست های مناسب توسعه مسکونی ازجمله راهکارهای عملیاتی در مبدا مهاجرت می­باشند. همچنین مدیریت یکپارچه شهری، حفظ اراضی کشاورزی، کنترل قیمت زمین و تامین مسکن و توسعه مردم­پایه در محلات نیز می تواند به کنترل رشد شهرها و سکونتگاه های غیر رسمی کمک نماید.

شناسایی عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری و رشد سکونتگاه های غیر رسمی در شهر مشهد (مورد مطالعه: پهنه های سیدی، خواجه ربیع، قلعه ساختمان و جاده قدیم قوچان) Keywords:

سکونتگاه غیر رسمی , عوامل شکل گیری و رشد , تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی , کلان شهر مشهد.