ارزیابی مرتعکاری گونه قره داغ (Nitraria schoberi)در نواحی مختلف اکولوژیکحاشیه غربی دریاچه ارومیه

مقدمه: جهت مبارزه بهتر با بیابان زائی و کنترل کانون های ریزگرد در حاشیه دریاچه ارومیه، لازم است اقدامات قبلی، مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی تغییرات صفات گیاهی گونه قره داغ ( Nitraria schoberi) در امتداد گرادیان شوری و چگونگی ارتباط صفات گیاهی با ویژگی های رویشگاه، در حاشیه غربی دریاچه ارومیه (منطقه سپرغان)، انجام شد.مواد و روش ها: سه ناحیه اکولوژیک در امتداد گرادیان شوری، در نظر گرفته شد. در هر ناحیه، بر روی چهار ترانسکت ۱۵۰ متری، ۱۵ پلات دو متر مربعی با فاصله ۱۰ متر، مستقر شد و پوشش تاجی و بیوماس هوایی زیر آشکوب، اندازه گیری شد. در امتداد هر ترانسکت، ۱۵ پایه قره داغ (که از سال ۱۳۹۲، در شبکه های ۱۰ متر مربعی کاشته شده بودند)، انتخاب و صفات آنها اندازه گیری شد. نمونه های خاک نیز در امتداد هر ترانسکت، به منظور بررسی ارتباط پراکنش پوشش گیاهی و صفات گیاهی با خصوصیات خاک، برداشت شد. جهت بررسی ارتباط صفات با ویژگی های رویشگاه و توزیع سایت ها در فضای پارامترهای خاک، از آنالیز گرادیان (RDA) استفاده شد.یافته ها: مقادیر صفات گیاهی قره داغ، در امتداد گرادیان شوری، از ناحیه اول به سوم، افزایش پیدا می کند. در حالی که مشخصه های پوشش گیاهی و و ضعیت مرتع، در ناحیه اول، مقادیر بیشتری نسبت به ناحیه سوم (که نزدیک به کانون شوری است) دارند. درصد خشکیدگی پایه ها، از ناحیه اول به سوم، کمتر می شود. اکثر پارامترهای خاکی، سهم معنی داری در تفکیک سایت ها از همدیگر دارند. مولفه اول، ۹۶/۶ درصد تغییرات صفات را توجیه می نماید و با نزدیک شدن به کانون شوری، مقادیر Mg ، Sand و Ca افزایش می یابد و در مقابل، مقادیر OM، N ،Clay و Silt افزایش می یابد. وزن مخصوص ظاهری (BD) و بیکربنات (-HCO۳) نیز نقش معنی داری در تفکیک سایت ها نداشتند.نتیجه گیری: روند تغییرات مقادیر خصوصیات خاک، تداعی کننده آن است که در امتداد گرادیان اکولوژیکی، از ناحیه اول به سوم، درصد شن بیشتر می شود و خاک رویشگاه، از حالت رسی و سنگین به شنی و سبک تغییر می کند. در نتیجه، مقدار نفوذپذیری خاک، در ناحیه اول نسبت به ناحیه سوم، کم تر است. لذا، گونه قره داغ که به واسطه سرشت اکولوژیکی در رویشگاه های ماسه ای با آب سطح الارضی، رشد موفق تری دارد؛ نتوانسته در نواحی اول و دوم که خاک سنگین است، رشد موفقی داشته باشد. در مجموع، کاشت گونه قره داغ، در منطقه سپرغان، ناموفق و انتظارات حاصل را به منظور کنترل ریز گرد، بعد از گذشت چندین سال از عملیات اصلاحی، برآورد نکرده است.

ارزیابی مرتعکاری گونه قره داغ (Nitraria schoberi)در نواحی مختلف اکولوژیکحاشیه غربی دریاچه ارومیه Keywords:

بیابان زائی , خصوصیات خاک , صفات گیاهی , گرادیان اکولوژیکی , مرتعکاری