بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های آفتابگردان دانه روغنی تحت تنش خشکی
Publish place: Journal of Crop Breeding، Vol: 16، Issue: 4
Publish Year: 1403
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 36
This Paper With 13 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
JR_JCB-16-4_011
Index date: 11 March 2025
بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های آفتابگردان دانه روغنی تحت تنش خشکی abstract
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: فرآیند انتخاب و معرفی ژنوتیپهای سازگار با پتانسیل عملکرد بالا، نیازمند ارزیابی در سالها و مکانهای مختلف میباشد. با توجه به تغییرات شدید و سریع اقلیمی، که محصولات زراعی را با انواع تنشها بخصوص تنش خشکی مواجه میسازد؛ پیش بینی می شود سطح زیرکشت محصولاتی مانند آفتابگردان، که بهدلیل دارا بودن ویژگیهای خاصی از مقبولیت بالایی جهت کشت برخوردار است کاهش یابد. بیشک بهبود توان مقاومت به خشکی و توسعه ارقام پرمحصول از مهمترین اهداف در برنامههای بهنژادی گیاه است. از سوی دیگر در گزینش و معرفی ژنوتیپ، عملکرد مهمترین صفت برنامه اصلاحی است؛ که بهدلیل طبیعت پلیژنیکی که دارد، شدیدا متاثر از تنشهای زیستی و غیرزیستی است. بنابراین با در نظر گرفتن کمی بودن کنترل آن، و اثرات محیط و برهمکنش ژنوتیپ در محیط، گزینش برای این صفت پیچیده، پرهزینه و زمانبر میباشد؛ بنابراین درک برهمکنش ژنوتیپ در محیط جهت توسعه ژنوتیپهای پرمحصول و پایدار حیاتی است. پایداری محصول در مفهوم زراعی بهمعنی عدم انحراف از پاسخ پیشبینی شده برای محصول میباشد. بر این اساس روشهای متعددی جهت انتخاب ژنوتیپهای پایدار با صحت بالا ارایه شدهاند. این روشها به دو گروه عمده شاخصهای پایداری پارامتری و ناپارامتریک تفکیک میشوند. هریک از این دو گروه دارای مزایا و معایبی هستند. بهطوریکه اگر روشهای پارامتری در ارزیابی اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط و تجزیه پایداری توانمندتر هستند، روشهای ناپارامتریک قابلیت بالاتری در تجزیه برهمکنشهای غیرمتقاطع دارند. اما بهنظر بیشتر هدف اصلاحگر و همچنین اندازه نمونه مورد مطالعه است که در برتریت این آمارهها نسبت بههم تعیین کننده میباشد. چنانچه هدف اصلاحگر فقط رتبه بندی ژنوتیپها در بین محیط ها باشد، آمارههای ناپارامتریک مناسبتر هستند. در صورت کوچک بودن اندازه نمونه، استفاده از آمارههای پارامتری در مقایسه با ناپارامتری مناسبتر خواهند بود، اما در صورت بزرگ بودن اندازه نمونه کارایی هر دو نوع آماره برابر خواهد بود. بهنظر میرسد استفاده از مجموع هر دو شاخصهای پایداری کمک شایانی در انتخاب ژنوتیپهای با عملکرد پایدار مینماید. در این پژوهش سعی گردیده است با استفاده از هر دو گروه شاخصها به اطلاعات جامع از پایداری ژنوتیپهای مورد مطالعه دست یافت.
مواد و روشها: تعداد ۱۰۰ ژنوتیپ آفتابگردان دانه روغنی در قالب طرح لاتیس ساده ۱۰ × ۱۰ تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی (محدودیت آبیاری) طی دو سال ۱۳۹۲و ۱۳۹۳ (چهار محیط) از نظر صفت عملکرد دانه ارزیابی شدند. این پژوهش در روستای قزلجه در آذربایجان غربی انجام گرفت. به اینمنظور کشت در خطوط بهطول ۵ متر انجام گرفت. فاصله بین خطوط کشت ۶۰ سانتیمتر و بین بوتهها در روی خطوط کشت ۵۰ سانتیمتر در نظر گرفته شد. معیار اعمال تیمار میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در نظر گرفته شد. در هر دو سال، تا مرحله ۸ برگی آبیاری مزرعه در هر دو آزمایش آبیاری معمول و آبیاری محدود بعد از ۹۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A انجام گرفت. از مرحله ۸ برگی به بعد در آزمایش آبیاری معمول آبیاری تا انتهای فصل رشد بههمین منوال ادامه یافت. اما در آبیاری محدود، آبیاری بعد از ۱۸۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A انجام گرفت. جهت گزینش ژنوتیپهای با عملکرد بالا و پایدار از آمارههای پایداری پارامتری و ناپارامتری استفاده گردید. در این راستا ابتدا تجزیه واریانس با مدل خطی مخلوط و رویه mixed با در نظر گرفتن محیط و ژنوتیپ بهعنوان اثر ثابت و سال و تکرار بهعنوان اثر تصادفی انجام گرفت. از نرمافزار SAS نسخه ۹/۴ برای تجزیه واریانس و برنامه STABILITYSOFT تحت محیط R برای تجزیه پایداری استفاده شد. تجزیه پایداری با ۷ روش مختلف پارامتریک (مبتنی بر تجزیه واریانس و مبتنی بر تجزیه رگرسیون) و ۱۱ روش ناپارامتریک انجام گرفت. همچنین ارتباط میان آمارههای مختلف پایداری در قالب یک Heat map plot با استفاده از برنامه STABILITYSOFT ارایه گردید.
یافتهها: بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثرات ژنوتیپ و ژنوتیپ × محیط معنیدار بود. با توجه به تنوع مشاهده شده بین ژنوتیپها و واکنش متفاوت ژنوتیپها از محیطی به محیطی دیگر، بهمنظور انتخاب ژنوتیپهای پایدار، تجزیه پایداری با روشهای مختلف پارامتری و ناپارامتری انجام گرفت. بر اساس نتایج همبستگی، میانگین عملکرد (MY) با آمارهS(۳) در سطح احتمال پنج درصد، با آمارههای S(۶)، NP(۲)،NP(۳) ، NP(۴)، (θ(i)) GE و Kang در سطح احتمال یک درصد همبستگی منفی و با آمارههای NP(۱)، Wi۲، σi۲، Reg، (θi) MV و Sdi۲ در سطح یک درصد همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. سه شاخص آماره شوکلا (σi۲)، اکووالانس ریک (Wi۲) و (θi) MV با عملکرد همبستگی مثبت نشان دادند. بهطوریکه استفاده از آنها بهجای هم امکانپذیر بوده و کارایی دارد. بر اساس جمیع شاخصهای پارامتری و ناپارامتری ژنوتیپ AS۶۱۳ بهعنوان ژنوتیپ با عملکرد بالا و پایداری مطلوب معرفی شد.
نتیجهگیری: معرفی و استفاد از شاخصهای پایداری، بهواسطه ارزیابی پایداری مواد ژنتیکی تا حد زیادی میتواند در گزینش هدفمند ژنوتیپها در راستای انتخاب ژنوتیپهای مطلوب و کارآمد و توسعه ارقام پرمحصول و متحمل به تنش سودمند باشد.
بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های آفتابگردان دانه روغنی تحت تنش خشکی Keywords:
بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های آفتابگردان دانه روغنی تحت تنش خشکی authors
نسرین اکبری
Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
رضا درویش زاده
Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, , Iran,
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
