بررسی تنوع کاریوتیپی اکوتیپ های ایرانی گیاه دارویی آویشن گونه Thymus kotschyanus

آویشن (Thymus sp) گیاهی خشبی و چندساله از تیره لامیاسه و یکی از شناخته شده ترین گیاهان دارویی می باشد. به منظور بررسی تنوع کاریوتیپی 4 اکوتیپ آویشن ایرانی (Thymus kotschyanus) بذرهای کشت گردید و پس از جوانه زنی بذرها مریستم انتهایی ریشه برای مطالعات کاریوتیپی استفاده شد. نتایج نشان داد تمام اکوتیپ های مورد بررسی با فرمول کا ریوتیپی 30m تتراپلوئید (2n=4x=60) بود. بر اساس جدول دوطرفه Stebbins همه اکوتیپ ها در کلاس 1B قرار گرفتند که این امر بیانگر وضعیت تکاملی مشابه و در عین حال ابتدایی در آنها می باشد. اما با توجه به میزان شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی، اکوتیپ 25951 از نامتقارن ترین و در عین حال متکامل ترین کا ریوتیپ نسبت به سه اکوتیپ دیگر برخوردار بود. در حالی که اکوتیپ 13206 متقارن ترین و ا بتدایی ترین کاریوتیپ را نشان داد. تجزیه واریانس داده های حاصل از اندازه گیری صفات مورد مطالعه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار نشان داد که از لاحظ صفات طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند و طول بازوی کوتاه بین اکوتیپ ها اختلاف معنی داری در سطح 1% وجود داشت در حالی که صفات نسبت بازوها شاخص سانترومری اختلاف معنی دار نشان ندادند. در تجزیه به مؤلفه های اصلی، دو مؤلفه اول و دوم 99/41 درصد از کل تنوع موجود بین اکوتیپ ها را توجیه نمودند. بر این اساس، صفات TF, VRC, AR, CI, SA, LA, TL و A1 بیشترین نقش را در تشکیل مؤلفه اول داشته و صفات DRL و A2 بیشترین سهم را در تشکیل مؤلفه دوم داشتند. در تجزیه خوشه ای (UPGMA) بر اساس صفات کروموزومی، اکوتیپ های سردشت و قروه (اکوتیپ های غرب ایران) در گروه اول، اکوتیپ یزد (اکوتیپ مرکز ایران) در گروه دوم و اکوتیپ گیلان (اکوتیپ شمال ایران) در گروه چهارم جای گرفتند.

Keywords:

آویشن , تجربه های آماری چند متغیره , تجزیه خوشه ای , گیاهان دارویی , سیتوژنتیک