بررسی و تحلیل مولفه های مدیریت ریسک خشکسالی (مطالعه موردی: کشاورزان شهرستان اراک)

خشکسالی به عنوان یک مخاطره طبیعی از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف از جمله ایران به کرات وقوع یافته و می یابد. اثرات تخریبی ناشی از وقوع این مخاطره طبیعی به کندی پدیدار گردیده و سبب افت و از بین رفتن حصولات کشاورزی، غذا، نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی و حتی بحران های محیطی می گردد. نخستین گام به منظور مقابله با خشکسالی و پیامدهای آن، شناخت و درک دقیق این پدیده و تاثیرات ناشی از آن در ابعاد مختلف است تا بتوان بر اساس آن، راهبردها و راهکارهای مدیریتی اثر بخش را در این زمینه بکار بگیریم. این پژوهش با هدف تحلیل مولفه ای مدیریت ریسک خشکسالی (مطالعه موردی: کشاورزان شهرستان اراک) انجام پذیرفت. این تحقیق بر اساس روش توصیفی (غیر آزمایشی) - پیمایشی به انجام رسیده است و جامعه آماری آن شامل 256 نفر از کشاورزان شهرستان اراک می باشند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی با انتساب متناسب با حجم نمونه، تعداد 83 نفر از طریق فرمول کوکران انتخاب شدند و برای افزایش دقت 100 نفر به عنوان پاسخگو تعیین گردید. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن به کمک پانل متخصصان به دست آمد. قابلیت اعتماد (پایایی) ابزار تحقیق با تکمیل 30 پرسشنامه و محاسبه آلفای کرو نباخ (α0/86) به دست آمد با توجه به طبیعت داده ها از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSSwin/15 استفاده گردید. نتایج نشان داد که پنج مولفه با تبیین 74/82 درصد واریانس کل با مولفه مدیریت ریسک خشکسالی در ارتباط می باشند. مولفه های مدیریت تلفیقی منابه آب (19/52%) برنامه ریزی سیستمی (17/97%) ظرفیت سازی نهادی(17/93%)، حمایت گری هدفمند (10/59%) توسعه کشاورزی و معیشت پایدار (9/15%) به ترتیب اهمیت بیشترین نقش را در تبیین مولفه های مدیریت ریسک خشکسالی دارا بودند.

Keywords:

مدیریت ریسک , خشکسالی , تحلیل عاملی