مدیریت تنش خشکی و تغییر الگوی کشت جایگزین به منظور کاهش مصرف آب در منطقه خراسان جنوبی

در چند دهه اخیر به علت رشد جمعیت و توسعه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی از یک سو و مقابله با اثرات خشکسالی از سوی دیگر که نیاز به تخلیه بیشتر آب زیر زمینی را طلب می‌نموده به طور گسترده باعث برداشت‌های بی‌رویه از ذخیره‌های منابع آب استان گردیده است. همچنین در پی رشد جمعیت روستایی استان و اتکای صرف معیشت آنها بر قابلیت‌هایی که محیط طبیعی عرضه می‌دارد، نه تنها اکوسیستم‌های حیاتی دخیل در موجودیت آب‌های سطحی و زیرزمینی به شدت تخریب و یا نابود شده‌اند بلکه خشکسالی‌های متوالی هم موجب فشار بیشتر بر قابلیت‌های ناتوان شده محیطی و روند رو به رشد تخریب آنها گردیده است. لذا این مقاله سعی دارد با تکیه بر بررسی و مطالعه نحوه مدیریت تنش خشکی بالاخص در منطقه خراسان جنوبی به اثرات تغییر الگوی کشت در بهره‌وری آب کشاورزی بپردازد. همچنین در این مطالعه تلاش بر آن است که نظرات کارشناسان بومی منطقه که طی سالیان متمادی فعالیت‌های تجربی و تحقیقاتی در زمینه مدیریت تنش خشکی و تغییر الگوی کشت زراعی در منطقه را دارند و دارای دانش غنی علمی و عملی هستند بیان گردد. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد با توجه به پیشنهادات اجرایی و تغییر الگوی کشت جایگزین محصولات زراعی در استان کاهش مصرف آب و نظر سنجی تعداد هشت نفر از کارشناسان با تجربه و بومی منطقه، جایگزینی تناوب یکساله گندم و ارزن به جای یونجه با توجه به درآمد بالای گندم، حذف کشت چغندر قند و جایگزینی تناوب یک ساله گندم و ارزن، جایگزینی پنبه به جای چغندرقند برای حفظ تنوع زراعی و جایگزینی کشت مخلوط پنبه و شاهدانه بجای یونجه و همچنین گسترش ذرت علوفه‌ای به عنوان یک کشت تکمیلی بعد از برداشت گندم و جو از جمله نتایج مورد بحث و بررسی در این مقاله می‌باشند