انسانگرایی در طراحی بازارهای ایران دوره اسلامی

ساختار بازار به عنوان مهمترین عنصر سازمان دهنده شهرهای دوره اسلامی با جامعیت خاصی در راستای پاسخ به نیازهای اساسی انسان ،اعم از اقتصادی ،مذهبی و دینی، اجتماعی و حتی زیارت و گردشگری و ...بود. تمام اجزا و اندامهای معماری آن ضمن داشتن هویتی مستقل ،دارای پیوند معنی داری باهمدیگر بودند.همجواری کارخانه و کارگاه ،خوان بار ،سرا و کاروان سرا با دکانها و راسته ها در روند تولید به مصرف ارزانی هرچه بیشتر کالاها را موجب می شد . سرپوشیده بودن بازار و قرار گرفتن راسته ها در مسافتی سرپوشیده و در مجاورت هم، قدرت پایداری و انتخاب خریدار را با طی حداقل مسیر افزایش داده و نیازهای اقتصادی را در روزگار خود به صورت بهتری رفع می کرد. مسجدجامع بازار و سایر مساجد مجموعه هم ، نیاز معنوی و عبادی مسافران ،مجاوران و مراجعان را رفع نموده و مدرسه بازار پاسخگوی جویندگان سواد آموزی و عالمان بوده و زیارتگاه ها و امامزادگان پاسخگوی گردشگران مذهبی ویا زایران بوده وموجبات آرامش روانی آنها فراهم می سازند. با نگاهی جامع به طراحی بازار می بینم که هم پیکره کلی و هم اجزای آن فقط و فقط در پاسخ به نیازهای زیستی انسان ، اعم از مادی و معنوی طراحی شده بودند. بنا براین بازارها پدیده ای انسانگرا در میان فضاهای شهری بوده و هستند جذابیت بازارهای سنتی در حال حاضر نیز ناظر به همین قضایا می باشد . میادین هم محل اطلاع رسانی ، نمایشها ،محل تجمع دسته جات عزاداری و برگزاری جشنها و حتی محل اعتراض های عمومی و نیز شاهد برگزاری مجازاتها نیز بودند .لذا جامیت خاص و زیبایی در طراحی مجموعه بازار شهرهای ایران مشاهده می کنیم که در اصل مقاله به آنها خواهیم پرداخت.

Keywords:

طرح متمرکز , نیاز مادی و معنوی , راسته بازار , چهار سو , سرای