تحلیل‌های کیفی منابع آب زیرزمینی در شمال دریاچه ارومیه (مطالعه موردی منطقه تسوج)

حوضه آبریز دریاچه ارومیه با وسعت تقریبی 52000 کیلومتر مربع در ناحیه کوهستانی شمال غربی ایران و بین استان‌های آذربایجان غربی، شرقی و کردستان واقع شده است . مساحت دریاچه ارومیه در حدود 5000 کیلومتر مربع بوده و در میان یک حوضه آبریز بسته قرار گرفته است. به طوری که کلیه آبهای سطحی و زیرزمینی از مناطق پیرامون به سمت دریاچه سرازیر می‌شوند. موقعیت خاص حوضه از نظر زمین‌شناسی، میزان تبخیر بالا و تجمع مداوم املاح در آن منجر به تبدیل دریاچه به یک پهنه ابی فوق‌العاده شور شده است. ارتفاع متوسط منطقه 1700متر با میانگین بارش 22 ساله در حدود 3/363 میلی‌متر (سال 1374) و متوسط دمای سالانه 65/10 درجه سانتی‌گراد است. از سال 1375 کاهش بارندگی و خشکسالی در این منطقه شروع گردیده، به طوری که میزان بارش به پایین‌تر از 200 رسیده است. براساس آمار سال 1388 سازمان آب از مجموع 71 رشته قنات دایر، 70 دهنه چشمه 144 حلقه چاه عمیق و ونیمه عمیق فعال میزان 98/32 میلیون‌متر مکعب سالانه متوسط تخلیه آب از سفره‌های زیرزمینی صورت می‌گیرد، به منظور تحلیل‌های کفی منابع آب زیرزمینی دشت تسوج از چاه‌ها و چشمه‌های منطقه به تعداد 23از دیاگرام پایپر، شولر، استیف وویلکوکس با استفاده از نرم‌افزار GWW بررسی و پارامترهای TDS,EC و آنیون CL(-) با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS,Excel,arcGIS با هم مقایسه و آنالیز گردیدند، بررسی‌ها نشان میدهد کمترین مقدار EC مربوط به نواحی حاشیه‌ای آبخوان به خصوص قسمت شرقی و بیشرتی مقدار EC درنواحی پایین‌إست دشت تسوج است. کمترین میزان TDS در نواحی شمالی و مناطق نزدیک به طرح آبخوان داری است که از نقطه نظر تقسیم‌بندی تاد جزو آب‌های شیرین می‌باشد. براساس دیاگرام ویلکوکس اکثر نمونه‌های شاهد در کلاس C3SI واقع شده‌آند، و نمونههای نواحی بالا دست ونواحی نزدیک به آبخوان در کلاس C2SI قرار دارند. کیفیت آب سفره براساس دیاگرام‌های شولر، پایپر و استیف بررسی و اغلب تیپ کربناتته را در قسمت‌های بالادست و کلروری در قسمت‌های پایین سفره را نمایان می‌سازد.

Keywords:

آب‌های زیرزمینی , آلودگی , دریاچه ارومیه , تسوج