تجزیه و تحلیل خطر سونام یهای ناشی از گسل مکران بر سواحل ایرانی دریای عمان

مطالعات اخیر بررسی خطرپذیری نوار ساحلی کشور نشان دهنده پایین بودن خطر سونامی در ساحل ایرانی دریای خزر و پیرامون خلیج فارس در اثر حرکت گسلها در حین زلزله های احتمالی می باشد از طرف دیگر سوابق تاریخی موید بالا بودن ریسک برخورد امواج سونامی تولید شده در بخش غربی اقیانوس هند و سونامیهای حاصل از گسل فعال مکران به سواحل ایرانی دریای عمان است سونامی هایی که در اقیانوس هند بوجود م یآیند م یتوانند بخشهای جنوب شرقی ایران را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر خطر برخورد سونام ی هایی که از اقیانوس هندمی آیند گسل بسیار فعال مکران نیز در مجاورت و به موازات خط ساحلی دریای عمان وجود دارد. همانگونه که در شکل 1 مشاهده م ی شودگسل مکران به موازات خط ساحلی کشور با فاصله ای حدود 100 کیلومتر در دریای عمان امتداد یافته است. این گسل خطرناکترین گسلیاست که به موازات خط ساحلی ایران قرار گرفته و قادر است سونامی های بزرگی را به بوجودآورد. هر سونامی که توسط گسل مکران ایجاد شودمستقیماً به سواحل دریای عمان در ایران برخورد خواهد نمود. بررسی سونامی های تاریخی با توجه به نهشت ههای رسوبی برجای مانده از آنها م یتواند علاوه بر برآورد خطرپذیری ناشی از سونامی ها در ارزیابی خطرپذیری زلزل ههای مولد آنها نیز مورد استفاده قرارگیرد. در بسیاری از موارد رسوبات ناشی از سونامی تنها رکورد برجای مانده از سونامی های 2 کهن می باشند و اطلاعات ارزشمندی از زلزله های تاریخی و ماقبل تاریخ را در خود جای داد هاند. چالش اصلی پی شرو در ارتباط با نهشت هها یبرجای مانده از سونامی تمایز نهشته های ناشی از این پدیده با رسوبات برجا ی مانده از سایر پدید ههای دریایی، به خصوص توفات های استواییمی باشد. در تحقیق حاضر طی یک بازدید میدانی، خط ساحلی خلیج چابهار با هدف یافتن نهشته های رسوبی مربوط به سونامی های تاریخی و بالاخصسونامی سال 1945 ناشی از گسل مکران مورد بررسی قرار گرفت و در مواردی لایه های رسوبی با رخنمون متفاوت از بقیه لایه های رسوبی یافت شد. با نمونه برداری از بستر، مطالعات آزمایشگاهی بر روی رسوبات انجام گرفت که ظن ناشی از انتقال آن لایه ها ی خاص از پ دی ده سونامی را تقویت کرد. برای حصول دید جامع تری از تاثیر سونامی احتمالی در منطقه و صحت انتساب نهشته های مورد نظر به سونامی سال 1945 شبیه سازی عددی به کمک مدولFMنرم افزارMike-21انجام پذیرفته است. شبیه سازی عددی ایجاد و انتشار امواج ناش ی از سونامی های احتمالی تولید شده توسط گسل مکران می تواند در درک بهتر از خطر پذیری نواحی مختلف سواحل ایران نقش بسزا یی داشته باشد. از سوی دیگر گسترش مکانی ارتفاع آب گرفتگی و مقایسه آن با گسترش مکانی نهشته های رسوبی می تواند ابزار مفیدی در تشخیصنهشته های ناشی از سونامی با رسوبات برجای مانده از دیگر پدیده های دریایی باشد. به عنوان نیروی محرکه سونامی از مدلGEOWAVEبرای شبیه سازی زلزله مورد نظر در گسل مکران استفاده شده است. پس از شبیه سازی نوسان اولیه، پیشروی و انتشار امواج با استفاده از مدولFMنرم افزارMike21انجام پذیرفته است. در انتها بر اساس یافته های حاصل از کاوش های محلی و شبیه سازی عددی توصیه هایی برای ایجاد یک سیستم هشدار در منطقه ارائه شده است

Keywords:

سونامی , رسوبات سونامی , گسل مکران , دریای عمان , مدلسازی انتشار سونامی