بررسی معانی نمادین و زیباشناختی آب در باغ سازی ایرانی

باغ سازی از هنرهای باستانی ایرانیان می باشد که علت آن را پیوند ناگسستنی فرهنگ ایرانی با طبیعت می توان دانست. شریعت اسلام نیز نه تنها این امر را تضعیف نکرد بلکه در فرامین خود موجب تقویت این ارتباط گردید. این مقاله قصد دارد نحوه به کارگیری آب این عنصر کمیاب در اقلیم ایران را از نظر نشانه شناسی و زیباشناختی بررسی کند. سوالی که منجر به این تحقیق گردید این بود که آیا معمار ایرانی در ساختن باغ به جز توجه به نقش آب در آبیاری و زنده نگه داشتن گیاهان، به مفاهیم دیگری نیز توجه کرده است؟ برای نیل به پاسخ از روش کتابخانه ای و بررسی مستندات به جامانده از باغ های ایرانی و توجه به چگونگی استقرار و گردش آب و نمودهای ظهور آن در باغ به این نتیجه دست یافتیم که معمار ایرانی از توصیفاتی که قرآن و روایات از بهشت موعود به دست داده اند بهره گرفته و عناصری را که در باغ گرد هم آورده است را نمادی از عالم بالا قرار داده است. در این میان آب به عنوان مهمترین عنصر به گونه ای در باغ خودنمایی می کند که علاوه بر نشان دادن قدر و منزلت اش در اقلیم خشک ایران، نماد و نشانه ای از عالم بالا باشد. در ضمن آن معمار ایرانی با توجه به تاثیرات روانی مطلوب آب بر باشنده فضا، ویژگی های مطلوب فیزیکی و روانی آب را از طرق مختلف در باغ به منصه ظهور گذاشته است.

Keywords:

باغ سازی , آب , جنت , اسلام , نماد , بهشت