مقابله با بیوتروریسم

امروزه سلاح های بیولوژیک که به عنوان سلاح های کشتار جمعی مورد توجه قرار گرفته به یک تهدید عمومی تبدیل شدهاست و ممکن است علاوه بر نظامیان سلامت و زندگی شهروندان بی دفاع را نیز در معرض تهدید جدی قرار دهند.تروریسم بیولوژیک یا بیوتروریسم عبارت است از استفاده از میکروارگانیسم های بیماریزا و یا توکسین های بیولوژیک بر علیهافراد غیر نظامی و شهروندان بی دفاع . سلاح های بیولوژیک دارای ویژگی های منحصر بفرد می باشند تولید اینگونه سلاح هانسبتا ساده و ارزان قیمت بوده و وقتی که در فضا پراکنده شوند قادرند خود بخود تکثیر کرده و وسعت منطقه آلوده راگسترش دهند. بنابراین انسان ها، حیوانات و گیاهان همه می توانند در معرض حملات بیولوژیک قرار گیرند. بر خلافحملات با سلاح های انفجاری متعارف و حتی سلاح های غیر متعارفی چون سلاح های شیمیایی و هسته ای که ابعادخسارات و تلفات پس از مدتی قابل محاسبه می باشد در حملات بیولوژیک وسعت خسارات غیر قابل پیش بینی بوده و هرروز که می گذرد لایه های جدیدی از فاجعه هویدا و ابعاد آن گسترش می یابد. توجه داشته باشیم که در حملات بیولوژیکبا موجودات زنده میکروسکپی مواجه هستیم. میکروارگانیسم های بیماریزا به صورت طبیعی نیز باعث همه گیری هایعمده ای می شوند و بلایای طبیعی ایجاد شده توسط این همه گیری ها که گاه چند قاره جهان را فرا می گیرند همه سالهقربانیان بی شماری را از ابناء بشر می گیرند. در بیوتروریسم ممکن است از یک یا چند عامل بیولوژیک علیه سکنه یکمنطقه محدود استفاده شود. حمله بیوتروریسم پس از وقوع به صورت یک عمل محدود باقی نمانده و در اندک زمانیممکن است به یک بحران بیولوژیک تبدیل گردد. پس حمله بیوتروریسم و وقوع بحران بیولوژیک دو روی یک سکه بوده واین تفاوت اصلی تروریسم شیمیایی(هسته ای و انفجاری) با تروریسم بیولوژیک است. در برنامه دفاع در مقابل بیوتروریسماموری وجود دارد که باید قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران انجام گیرند. در این برنامه محورهای عمده ایهمچون آموزش، اطلاع رسانی و طب اورژانس، آزمایشگاه های تشخیص طبی، پیشگیری و بالاخره تحقیقات باید مد نظرقرار گرفته و به پیش برده شوند.رکن مهم کنترل بیوتروریسم و پیشگیری از آن جلب همکاری هوشمندانه مردم می باشد و این مهم بدون آموزش هایموثر و مفید امکان پذیر نمی باشد. آموزش موثر و مفید به نوبه خود نیازمند برنامه ریزی صحیح است. آموزش های عمومی وتوجیه مردم نسبت به سلامتی بدن و باور آن ها نسبت به دستورالعمل های بهداشتی فردی و عمومی نقش مهم و تعیینکننده ای در پیشگیری دارند. هر کدام از وسائل ارتباط جمعی (مثل روزنامه ها، مجلات، صدا و سیما) در زمینهآموزش های عمومی دفاع بیوتروریسم نقش ویژه خود را خواهند داشت. آگاهی عمومی مردم نسبت به اصول اولیه بهداشتی،مؤثر ترین و در عین حال کم خرج ترین وسیله محافظت عمومی بر علیه سلا ح های بیولوژیک است. کشف سریع و بموقع حمله بیولوژیک و بیوتروریسم و کیفیت آگاهی از وقوع آن ها اهمیت بحرانی داشته و در مقابله با اینحوادث نقش حیاتی دارد زیرا در غیاب تامین تدارکات خاص در سطح محلی، منطقه ای و ملی، یک حمله بیوتروریستی بااستفاده از ویروس آبله، اسپور سیاه زخم یا عوامل آلوده کننده آب و مواد غذایی شالوده بهداشت و درمان محلی و شایدملی را بهم ریخته و عده کثیری از بیماران و مردم عادی برای به دست آوردن امکانات درمانی به بیمارستان ها و مر اکزدرمانی دیگر هجوم می آورند . علاوه بر این ممکن است نیروهایی که باید در نقش واکنش سریع عمل نمایند، خودشانقبل از همه گرفتار و زمینگیر شده و کاری از دستشان بر نیاید. شباهت های زیادی بین وقوع یک همه گیری طبیعی وحمله بیوتروریستی وجود دارد و همین واقعیت تمایز بین این دو را مشکل می سازد . البته آگاهی از یک همه گیری که بهطور عمدی ایجاد شده بسیار مهم است منتهی این امر نیاز مند یک شبکه وسیع ثبت وقایع می باشد . اگر کلیه وقایعزیستی در شهر های مختلف سراسر کشور به دقت و با حساسیت لازم ضبط شده و از طریق شبکه اطلاع رسانی به بانکمرکزی اطلاعات پزشکی منتقل گردند گام اساسی برداشته شده است . چنانچه اطلاعات موجود در مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت بهینه شده و با تجهیزات رایانه ای تقویت گردند قدم های بعدی در خصوص آگاهی از انتشار عمدیعوامل بیولوژیک هموار تر خواهند شد . در شرایط فعلی ممکن است یک بیماری خاصی در گوشه و کنار کشور اپیدمیشود قبل از آنکه سیستم بهداشتی درمانی بتواند متوجه آن شود مدت ها طول بکشد . یادآور می شود امروزه خطراستفاده همزمان ازچند عامل بیولوژیک مختلف به صورت مختلط در یک یا چند منطقه و جود دارد . همچنین احتمال دارد از ارگانیسم هاییاستفاده شود که در لیست عوامل بیولوژیک قرار نداشته ولی از طریق مهندسی ژنتیک خواص بیماریزایی شدید و مقاومتآنتی بیوتیکی گسترده در آن ها بوجود آمده باشد . لذا با تشخیص هر عامل جدید همواره باید لیست جدیدی از آن ها تنظیم و منتشر گردد . بنابراین باید آزمایشگا ه ها و مراکز تحقیقاتی که توان کار تشخیصی بر روی عوامل بیولوژیک رادارند شناسایی شده و هرکدام در زمینه خاصی تقویت گردند تا بتوانند به عنوان آزمایشگاه های مرجع تخصصی ایفاء نقشنمایند.بخش قابل توجهی از هراس و نگرانی عموم مردم در هنگام بیوتروریسم با ملاحظه آمادگی در سازمان های مسئول وبخصوص تشکلهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برطرف می شود . آمادگی شبکه های بهداشت و درمان برایمقابله با حملات بیولوژیک و بیوتر وریسم بدون برنامه ریزی قبلی امکان ندارد. این برنامه ریزی ها باید با توجه به موردمهم بهداشتی درمانی که بعضا توضیح داده میشوند انجام گیرند.باتوجه به پراکندگی استعداد ها و امکانات تحقیقات علوم پزشکی در کشور، در وهله اول باید نیروهای پژوهشی کشورشناسایی و فعالیت های آنان در راستای نیاز های دفاعی جهت دهی گردد . در عرصه های مختلف دفاع بیولوژیک نیازمندتحقیقات هستیم . به عبارت روشنتر، چون قضیه دفاع مطرح است پس نباید انتظار داشته باشیم که به راحتی بتوانیم ازفرآورده ها و محصولات دفاعی دیگران آنهم در همه زمینه ها استفاده کنیم . اگر پروژه های تحق یقاتی دانشجویانکارشناسی ارشد و دکترای گروه پزشکی در مسیر نیازهای دفاعی طراحی و انجام میشدند، امروز در وضعیت بهتری قرارداشتیم.

Keywords:

میکرو ارگانیسم های بیماریزا , سلاح های بیولوژیک , حمله بیولوژیک , بیوتروریسم