بررسی رابطه رسوبدهی حوضه های آبخیز با لیتولوژی و عوامل بارش موثر

فرسایش و توید رسوب تابع پیچیده ای است اثرات توام عوامل مختلف است . بر اساس شرایط خاص هر منطقه ممکن است که یک یا چند عامل در تشدید آن موثر باشند، بنابراین بررسی مستقیم یک عامل و یا اثر متقابل دو عامل، نادیده گرفتن سایر عوامل نیست، بلکه حداقل می توان کارکرد آن عوامل را در تولید رسوب مشخص ساخت در میان عوامل زمینی و جوی موثر در تولید رسوب، عوامل سنگ شناسی و بارش از اهمیت ویژه ای برخوردارند، اما بهتر است که کارکرد این عوامل در این زمین به طور جداگانه در هر منطقه مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق سه حوضه آبخیز قم و قره چای، دریاچه ارومیه و مرکزی مازندران به عنوان سه منطقه متمایز از اهم انتخاب شدند و در گام بعدی از هر کدام از این مناطق 5 زیر حوضه که دارای آمار جریان، رسوب و بارندگی طولانی مدت بوده و با در نظر گرفتن تنوع مساحت هایشان انتخاب شدند. پس ازجمع آوری آمار دبی جریان و دبی رسوب ایستگه های هیدرومتری مورد مطالعه، مقدار میانگین تولید رسوب معلق سالانه هر یک از آنها از طریق روش منحنی سنجه – دبی روزانه جریان محاسبه گردید. به کمک نقشه های همباران، برگه های آمار روزانه بارندگی و نیز نقشه سنگ شناسی حوضه ها، عوامل مستقل و موثر در تولید رسوب تعیین گردیند. در مرحله بعدی برای حذف عامل مساحت، رسوبدهی ویژه به عنوان متغیر وابسته تعیینشد. نتایج تفسیر ماتریس همبستگی بین عوامل مستقل با عامل وابسته نشان داد که در هر سه حوضه انتخابی، تولید رسوب ویژه با عامل درصد مساحت سازندهای حساس به فرسایش همبستگی معنی دارمثبت داشته، همچنین در حوضه های انتخابی از حوضه آبخیز قم و قره چای و دریاچه ارومیه بین تولید رسوب ویژه با بارندگی متوسط سالانه همبستگی معکوس درسطح معنی داری مجاز وجود داشته، در حالی که در حوضه آبخیز مرکزی مازندران بین تولید رسوب ویژه با عوامل بارندگی رابطه معنی داری تشخیص داده نشد. بررسی تحلیل های رگرسیونی میان متغیرهای مستقل انتخابی با تولید رسوب ویژه ، تنها درحوضه آبخیز قم و قره چای منجر به تعیین معادله ای مطلوب و قابل قبول گردید و در سایر حوضه ها، معادله ای قابل قبول و فراگیر به دست نیامد.