این تحقیق، هفتاد
غزل عاشقانه ی
سعدی را با استفاده از روش
تحلیل گفتمان و متن بررسی می کند. هدف تحلیل غزلیات در سطح
ساختار کلان و
ساختار خرد است. برای بررسی
ساختار خرد غزلیات، یازده الگوی نحوی را مورد توجه قرار دادیم که عبارتند از: جملات فعلی/ اسمی، بسیط/ مرکب، معلوم/ مجهول، خبری، پرسشی، شرطی، امری و عاطفی. پس از تحلیل
ساختار کلان غزلیات دو طرح به دست آمد. در طرح اول، سازه های اصلی زیرساخت غزلیات عبارتند از: گفتگو با معشوق، بیان حال خود، اشاره به عالم عشق و عاشقی و تخلص شاعری. هر کدام از این چهار سازه نیز عناصر بافتاری ویژه ای دارند. در طرح دوم، سازه های بنیادینی که زیرساخت غزلیات را تشکیل می دهند، عبارتند از: توصیف و تمجید، توجیه و طعنه، گله و شکایت، ابراز وفاداری و فداکاری و تقاضا و توصیه. پس از تجزیه و تحلیل الگوهای نحوی در غزلیات معلوم شد که 68 درصد جملات از الگویی با این مختصات پیروی می کنند: «بسیط/ مرکب، خبری، معلوم، فعلی/ اسمی». جملات خبری 67 درصد، جملات پرسشی و امری هر کدام 11 درصد و جملات شرطی و عاطفی به ترتیب 6 و 5 درصد از جملات را به خود اختصاص داده اند. از جملات مجهول اصلاً در غزلیات استفاده نشده است؛