فصل شانزدهم کاوش در تپه هگمتانه همدان

یافتن پایتخت مادها یکی از معماهای بزرگ باستان شناسی ایران در طی دو قرن اخیر بوده است لیکن کاوشهای منسجم باستان شناسی از حدود سی سال قبل در شهر همدان متمرکز گردید و ادامه یافت. محمد رحیم صرراف یازده فصل و مسعود آذرنوش چهار فصل را هدایت نمودند و بلاخره فصل شانزدهم این کاوشها توسط یعقوب محمدی فر سرپرستی گردید. این مقاله ماحصل نتایج این فصل از کاوش است. عملیات باستانشناختی فصل شانزدهم تپه هگمتانه در غالب کاوش گسترده جهت دستیابی به ساختار- های معماری منسوب به دوره تاریخی صورت پذیرفت. محدودهی در نظر گرفته شده جهت کاوش شامل 4 مربع AJ ، 44 AJ ، 44 AK44 و AK144 و 114 لوکوس به ،44 ، 44 ، به مساحت 444 متر مربع میشود. کاوش در مربعات مذکور به ترتیب با ثبت 44 اتمام رسید. معماری منسوب به دوره تاریخی در عمق میانگین چهارمتر نسبت به نقطه مبنای شماره یک BM1 به طور کامل آشکار و پس از خواناسازی فضاها، تعیین وضعیت کف آنها و آشکارسازی نماهای دیوارها، کاوش در مربعات متوقف گردید. با کاوش این مربعات یک مجموعه فضای معماری پدیدار شد. پلان آشکار شده با وجود تفاوتهایی چند، مشابه پلان استاندارد ارائه شده توسط محمدرحیم صراف است. معماری آشکار شده شامل یک معبر، 3 فضای کامل و بخشهایی از سه فضای دیگر میشود. با توجه به نتایج آزمایشات ترمولومینسانس نه تنها تعلق این معماری به دوره ماد رد می گردد، بلکه بهنظر میرسد در مورد انتساب آن به دوره اشکانی نیز باید تجدیدنظر شود.