تدوین مدلی ساختاری جهت کاهش آسیب های پراکنش همدان بر چشم اندازهای روستایی جنوب شهر در راستای توسعه پایدار شهری

مسئله این پژوهش حفاظت کالبدی- زیستی و احیای نقش کارکردی چشم اندازهای نیمه طبیعی الحاقی و ادغامی ناحیه جنوب شهر همدان، با هدف تسهیل توسعه درونزای آنها بر اساس مؤلفه های هویت بخشش به عنوان اهداف اصلی توسعه پایدار است. هدف دیگر این تحقیق هماهنگ سازی توسعه سکونتگاه دره مرادبیگ به عنوان محدوده ای متشخص در ساختار اصلی همدان با سایر بخش های آن از طریق بکارگیری الگوهای بومی رشد شهر- منطقه است. لذا در این پژوهش کیفی و کاربردی، با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق مطالعه کتابخانه ای، به بررسی ادبیات توسعه پایدار شهر، ناپایداری شهر- منطقه به دلیل پراکنش شهر و روش های جلوگیری از آن پرداخته شده است؛ و با پیمایش میدانی محور توسعه شهر همدان به سمت سکونتگاه دره مرادبیگ (در محوری طول 5 کیلومتر و عرض 500 متر) با مشاهده، عکاسی، برهم نهی اسناد تاریخی، اسناد طرح های جامع و نقشه های هوایی در سال 1393، الگوی رشد معاصر همدان بررسی و آسیب های وارده در ساختار اصلی آن توصیف شده اند. در نهایت با استناد به الگوها و مؤلفه های هویت بخش بومی، مدلی فضایی مبتنی بر ساختار اصلی شهر معاصر ارائه گردیده که در آن از طریق احیای هویت کالبدی، کارکردی و معنایی چشم اندازهای نیمه طبیعی، زمینه توسعه پایدار دره مرادبیگ هماهنگ با موقعیت جدیدش در شهر فراهم می آید. نتایج تحقیق نشان می دهند که هسته تاریخی شهر همدان، دارای رشدی آهسته، درونزا و سلسله مراتبی از اجزا یا کارکردی ویزه بوده است که در قرن حاضر بی توجه به مؤلفه های بومی کالبدی و کارکردی محیط، رشدی برونزا و گسترشی را به سمت روستای دره مرادبیگ (دارای الگوی رشد درونزا و شخصیتی متفاوت از شهر) تجربه کرده است. اما این الگوی معاصر، فرصت تدوین مدلی فضایی را با تمرکز بر ساخت اصلی شهر فراهم کرده که بر اساس آن، تسلسلی از سکانس های تقریباً مستقل متشکل از هسته تاریخی شهر تا اراضی بکر خارج از روستا را نشان می دهد. ارائه طرح و برنامه برای هر بخش این ساختار، می تواند اصول کهن سلسله مراتب و تداوم فضاهای شهری حدود کالبدی، ادراک فضایی و شخصیت اجزای نظام شهر- منطقه همدان را تقویت، و به هدایت توسعه پایدار شهر، از طریق حفاظت از چشم اندازهای آسیب پذیر دره مرادبیگ و هماهنگ با ساخت اصلی شهر معاصر کمک کند.

Keywords:

دره مرادبیگ , ساختار اصلی شهر- منطقه , تسلسل مکانی , عرصه واسط , الحاق ناادغام