مروری بر پیدایش و تکامل تاریخی مثلث صنعت ، دانشگاه و دولت و سنجش ارتباط ارگانیک و سنخیت رفتاری آنها در تعامل با یکدیگر

تشکیل دولت ، صنعت و دانشگاه به شکل مدرن ، علیرغم قدمت چند هزار ساله این سرزمین ، از قدمت تاریخی بر خوردار نیست . مقاله حاضر چگونگی پیدایش و تکامل و توسعه موسسات تمدنی جدید در ایران را تا حال حاضر بررسی نموده و ساختار هر یک از موضوعات سه گانه را از بدو تولد تا کنون بدون توجه به کنش های سیاسی حاکم بر آنها و صرفا از بعد تکوین ساختاری و تحولات صورت گرفته در طول حیات خود ، بدون تحلیل علت و معلول ها که خود بحث جداگانه ای می باشد ، مورد توجه قرار داده است . صنعت مدرن ایران که مراد از آن تولید کارخانه ایست نخست در دوران شاه عباس صفوی تاسیس و در آن دوره بیش از 22 کارخانه که در هر یک بطور متوسط 150 نفر کار می کردند وجود داشت . در دوران نادر سعی بر ایجاد صنعت کشتی سازی به عمل آمده و ناکام مانده است گرچه کارخانه توپ ریزی در بندر گمبرون به بهره برداری رسیده و بعد از نادر از بین رفته است . در دوران قاجار به همت امیر کبیر و سپهسالار و با تلاش تجار، کارخانجاتی ایجاد شده اند که در پایان دوره قاجار تعداد این کارخانجات به 61 واحد رسیده است که 41 کارگاه متعلق به سرمایه گذاران خارجی بوده است . امیر کبیر نخستین دولتمرد تاریخ است که تولید به روش مهندسی معکوس و کپی سازی را معمول نمود . در دوران پهلوی اول با انجام پروژه های زیر بنایی ارتباطات و دایر نمودن صنایع مصرفی و واسطه ای برای تامین مایحتاج مردم ، مقدمه سازی صنعتی شدن کشورو مدرن سازی اقتصاد آغاز می شود و طی 20 سال 63 کارخانه با سرمایه گذاری 2 میلیارد ریال تاسیس می شود . (1320) از این تاریخ طبقه کارگران صنعتی در ایران شکل می گیرد و تعداد کارگران صنعتی به بیش از 30 هزار نفر می رسد . بعد از پایان جنگ جهانی دوم و آرام شدن کشور ، برای نخستین بار در تاریخ ایران ، اولین برنامه عمران کشور بنام برنامه هفت ساله اول عمرانی (1327-34) تدوین می گردد و با تاسیس سازمان برنامه در سال 1327 نظارت بر اجرای برنامه ول به عهده این نهاد جدید واگذار می شود . تحولات بزرگی با انجام اصلاحات ارضی و نیز بنیان گذاری صنایع سنگین کشور در دوره برنامه سوم عمرانی (1342-46) در مناسبات اجتماعی ، قتصادی و صنعتی کشور آغاز می گردد و این مقطع سر آغاز تحولات توسعه ای ایران می گردد .. در طی برنامه پنجم 2/5 (1352-56) میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی در کشور انجام گرفت . در پایان دوره پهلوی تعداد 4500 تا 4800 واحد صنعتی بزرگ با اشتغال صنعتی حدود 400 هزار نفر باضافه پروژه های بزرگ در دست احداث بجا می ماند .