تحلیل و تقابل حالات و روحیات ابوسعید و احمد جام در نفی نفس پرستی (با تکیه بر حکایات اسرار التوحید و مقامات ژنده پیل)

عرفان و تصوف در ایران، پس از پیدایش، پیران و پیروانی یافته که گرچه همگی در اصول تقریباً هم سخن، اما در طریقت و عقیدت، راه های گوناگونی پیموده اند و چهره های مختلفی در هر دوره تاریخ تصوف ایران پیدا آمده است. از جمله این بزرگان هم کیش گونه گون روش، یکی شیخ ابوسعید ابوالخیر میهنی است که بنا به آنچه از دیرباز تاکنون در آثار و احوال و کرامات او رقم زده شده، چهره ای مخلص، انسان دوست، آزاده و صادق از او نموده اند و دیگر شیخ احمد جامی نامقی معروف به ژنده پیل که یادکرد او سختگیری در امر به معروف و نهی از منکر و جدیت در حفظ حدود شریعت و خم شکنی های او را فرا یاد می آورد. در این نوشتار کوشش بر آن است تا با بازخوانی حکایات «اسرارالتوحید» و «مقامات ژنده پیل» چگونگی رویارویی این دو شیخ ناماور با اموری که در سیطره نفس است بررسی کند و این که آیا ایشان به صلای نفس خود لبیک گفته در صدد ارضای آن برآمده اند یا در برابرش به هر بهایی ایستادگی کرده سرکوبش کرده اند؟

Keywords:

ابوسعید ابوالخیر , اسرار التوحید , شیخ احمد ژنده پیل , مقامات ژنده پیل , نفس پرستی ,