آمایش سرزمین استراتژی راهبردی برای توسعه پایدار منابع طبیعی

اعمال مدیریت صحیح و کارآمد درهر منطقه بر مبنای داشتن اطلاعاتی دقیق از توان اکولوژیکی و اقتصادی و اجتماعی محیط زیست است. ارزیابی توان محیط زیست عبارت از براورد استفاده ممکن انسان از سرزمین برای کاربری های کشاورزی، مرتعداری، جنگلداری، پارکداری (حفاظت، توریسم) ، آبزی پروری ، امور نظامی و مهندسی و توسعه شهری، صنعتی و روستایی درچارچوب استفاده های کشاورزی، صنعت، خدمات و بازرگانی است. آمایش سرزمین طبق ضوابطی با نگرش بازده پایدار و در خور، بر حسب توا ن و استعداد کیفی و کمی سرزمین برای استفاده های مختلف انسان از سرزمین، به تعیین نوع کاربری از سرزمین می پردازد، بنابراین، از هدر رفتگی منابع طبیعی و ضایع شدن محیط زیست و در نتیجه از فقر انسانی که روی مین کار می کندمی کاهد. افزایش جمعیت و نیا روز افزون بشر به مواد غذایی موجب شده تا استفاده بهینه از اراضی مورد توجه قرار گیرد. دسترسی به بهینه سازی تنها بابرنامه ریزی اصولی ومدیریت صحیح سرزمین امکان پذیر می باشد. مناطق کوهستانی به عنوان مهمترین منبع آب، انرژی، تنوع بیولوژیکی، مواد معدنی ، تولیدات جنگلی وکشاورزی و تفرج هستند، اکوسیستم های کوهستانی به سرعت در حال تغییر بوده و به فرسایش تشدید شونده، لغزشها و کاهش تنوع زیستی حساس می باشند، از نظر توسعه انسانی، فقر گسترده در بین آبخیزنشینان امری ضروری و حائز اهمیت است برای این منظور حوزه آبخیز شهرچائی با طول وعرض جغرافیای ً33 37 درجه سانتی گراد تا ً19 37 درجه سانتی گراد عرض شمالی و ً01 45 درجه سانتی گراد تا ً35 4435 طول شرقی با مساحت 413/299 کیلومتر مربع واقع در جنوب غرب شهرستان ارومیه انتخاب گردید. با توجه به اینکه شناسایی منابع محیطی اولین گام در ارزیابی سرزمین به شمار می رود لذا در ابتدا مطالعات آب و هوا، فیزیوگرافی، هیدرولوژی، زمینشناسی، خاک ، پوشش گیاهی و مرتعداری و اقتصادی و اجتماعی انجام گردید. در خاتمه با استفاده از نرم افزار GIS نقشه های شیب، جهت، ارتفاع، خاک و زمین شناسی با همدیگر تلفیق و واحدهای مدیریتی همگن به دست آمدند. نتایج حاصله نشان میدهد که بحرانهای زیست محیطی منطقه ناشی از عدم رعایت کاربری اراضی و وجود بهره بردار زیاد و دام مازاد بر تولید مراتع درمنطقه می باشد. در حوزه آبخیز شهر چائی دو منطقه آسیب پذیر به نام راژان و پشگله وجود دارد، علت آسیب پذیر بودن راژان پر شیب بودن دامنه مشرف به روستای راژان و بروز سیلابهای وحشتناک می باشد و بحرانی بودن منطقه پشگله به دلیل مشرف بودن دامنه های پر شیب به سد شرچائی و تبدیل مراتع به اراضی کم بازده که این اراضی در جهت شیب شخم خورده و موجب انباشت رسوب در دریاچه سد می گردند، همچنین وجود لغزش در جاده کمربندی سد و آبگرفتگی جاده پیر هادی از دیگر معضلات موجود در منطقه پشگله است. درخاتمه برای مناطق بحرانی با توجه به مدلهای اکولوژیکی و سیر توالی و تواتر، ترکیب پوشش گیاهی، مسائل اقتصادی و اجتماعی و کاربری زمین عملیات اصلاحی لازمه ارایه گردید.

Keywords:

استان آذربایجان غربی , حوزه آبخیز شهرچائی توسعه پایدار