تحلیلی برهزینه و فایده دام درشیوه دامداری وابسته به مرتع وچگونگی تقویت بنیه اقتصادی مرتعداران

منابع طبیعی بستر حیات بشر و توسعه پایدار اقتصادی به شمار می آید و بطور مستقیم و غیر مستقیم منافعی را از قبیل تولید علوفه ، حفظ آب وخاک، زیستگاه حیات وحش، منطقه تفرج گاهی، تولید مواد داروئی و مخزنی ازانواع گونه های گیاهی برای جامعه به همراه دارد . از آنجا که دامداری مهمترین شیوه بهره برداری از مرتع در ایران می باشد، دولت برای حفظ مراتع و بهره برداری بهینه و پایدار از این منبع ، مراتع را در قالب طرح های مرتعداری به مرتعداران واگذار می نماید . با این حساب توجه به معیشت مرتعداران در تحقق اهداف ترسیمی تاثیر بسیار دارد . برای این منظور در این تحقیق با تکمیل پرسشنامه و اندازه گیریهای مستقیم صحرائی میزان تاثیر طرح های مرتعداری در وضعیت و تولید مرتع، و هزینه و فایده دامداری وابسته به مرتع اندازه گیری و محاسبه شده است . نهایتا با تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله راهکارهایی برای تقویت بنیه اقتصادی مرتعداران پیشنهاد شده است . بررسی ها نشان می دهد که تقریبا " 80 درصد مرتعداران روستائی و 50 درصد مرتعداران عشایری منبع درآمد دیگری از قبیل زراعت کاری ، باغداری و غیره رادر کنار دامداری در مرتع دارند . در این سیستم دامداری بین 50 تا 60 درصد علوفه مورد نیاز دام ها از منابع ی غیر از چرا در مرتع تامین می گردد . لذا هر گونه برنامه ای که باعث بهبود وضعیت سایر بخش های کشاورزی گردد در بهبود وضعیت معیشتی مرتعداران وکاهش اتکاء آنها به درآمد حاصل از دامداری در مرتع هم موثر خواهد بود . در روش معمول دامداری در مرتع درآمد خالص هر راس دام ( گوسفند ) 115000 ریال برآورد گردیده است . در این روش امکان استفاده از بقایای محصولات کشاورزی و گیاهان علوفه ای در تغذیه دام ها و ایجاد ارزش افزوده بهآن باعث تداوم تولید محصولات دامی به این شیوه را تا حدودی توجیه دار نموده است . بطور کلی در طرح های مرتعداری اعمال چرای تاخیری و احیاء مرتع باعث افزایش تولید حدود 15 درصد علوفه مرتع و نتیجتا همین مقدار کاهش در هزینه خوراک دام می گردد . همچنین در بعضی از مناطق با شرایط اقلیمی مساعد، با تبدیل بخش ی از مر اتع یا اراضی زراعی به مر اتع دست کاشت، امکان دو برابرنمودن تولید علوفه وجود دارد که می توان دامهای حذفی گله را در این مراتع پروار و به بازار عرضه نمود .