بررسی تحلیلی عوامل ادراک محیطی و ویژگی های ساختار هندسی در معماری ایرانی- اسلامی بر پایه اصول نظریه گشتالت (نمونه موردی: مسجد وکیل شیراز)

نحوه ادراک محیط یکی از مباحث و مفاهیم کلیدی در حوزه مطالعات متقابل انسان-محیط است. نظام عصبی و ادراکی انسان که عامل برقراری این ارتباط با محیط اوست، طی فرایندی شکل می گیرد که موجب درک و فهم محیط می شود. بی توجهی و عدم اشراف کافی به فرایندهای درک و فهم محیط از سوی مردم و سازوکارهای مرتبط با آنها، سبب بی نظمی، نابسامانی و آشفتگی در محیط های مصنوع که برای پاسخ به نیازهای انسان ایجاد شده می گردد و نهایتاً به اختلال رفتاری و ناآرامی افراد منجر می شود. این مقاله با بررسی تحلیلی ویژگی های کالبدی معماری ایرانی اسلامی بر پایه اصول گشتالت، تأثیر ساختار هندسی فضا بر ادراک محیطی و بصری انسان در مسجد وکیل به عنوان نمونه ای شاخص از معماری ایرانی- اسلامی در شهر شیراز را مورد ارزیابی قرار دهد. این تحقیق با روش تحلیلی-تفسیری میدانی، ابتدا عوامل ادراک محیطی و مؤلفه های مرتبط با آن را به عنوان محوری ترین مقولات در روانشناسی محیط، مورد بررسی قرار داده است. سپس مفاهیم نظریه روانشناسی گشتالت در محیط و در نمونه مورد مطالعه بسط داده شده و در بخش بعدی از بررسی مفاهیم ادراک محیط و نظریه گشتالت، رابطه بین این دو مفهوم در قالب یک فلودیاگرام گنجانده شده است. نتایج تحقیق نیز به صورت تفسیر شماتیک سطوح ادراکی مختلفی که از نمونه موردی برداشت شده، ارائه گردیده است.

Keywords:

روانشناسی محیطی , ادراک محیطی , ادراک حسی , شناخت , نظریه گشتالت , اصول گشتالت