تأملی در باب جامعه شناس بودن یا نبودن ابن خلدون

مقاله حاضر در پی بررسی و تبیین جامعه شناختی اندیشه ابن خلدون به عنوان یکی از چهره های مهم و شاخص در تاریخ نظریه اجتماعی است. هدف این مقاله ارائه پاسخ مناسب به این سؤال می باشد که آیا می توان ابن خلدون را یک جامعه شناس دانست؟ در جهت تحقق این هدف بررسی افکار ابن خلدون با تأکید بر سه محور اصلی علم اجتماعی وی یعنی موضوع، روش و هدف پرداخت شده است. سپس با نظریه متفکران کلاسیک نظیر، دورکیم،وبر و مارکس موارد مقایسه تطبیقی قرار گرفته است. مقاله با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای انجام گرفته است. یافته های این مقاله حاکی از آنست که هر متفکری در عین حال که به زمان و مکان خاص خود تعلق دارد، ولی از تاریخ، فرهنگ و شرایط محیطی جامعه خود نیز تأثیر می پذیرد. آنچه که از مطالعه اسنادی و مقایسه ای این پژوهش بر می آید این است که می توان از حیث ابداعات در موضوع، روش و هدف ، ابن خلدون را پدر علم جامعه شناسی اسلامی از یک طرف و هم ردیف جامعه شناسان کلاسیک از طرف دیگر دانست، چرا که وی دارای مفاهیم اداری نظیر عصبیت و علم عمران است. همچنین از حیث نگاه جامعه شناختی وی را می توان جامعه شناس تغییرات اجتماعی دانست و در نهایت از حیث روش مورد استفاده در تحقیق، از یک روش تحقیق معتبر که ریشه در فلسفه اجتماعی دارد، برخوردار است.