بررسی و روند تکاملی تزئینات معماری اسلامی- ایرانی نمونه موردی آجرکاری

ایرانیان از دیرباز پیوندی خاص با آب و خاک داشتند و این دو پدیده مهم طبیعت را ارج می نهاده اند . درآئین ایرانیان آلوده ساختن دهد و دادن این هردوعامل ناپسند بوده . به کار گرفتن گل در ساختن چینه ها سپس ایجاد خشت های ابتدایی و تکاملی بخشیدن به آن تا خلق خشت های کامل و سرانجام کشف آجر با یاری گرفتن از آتش .به کار بردن آجر به عنوان عمده ترین مصالح در کار ساختمان سبب گردید تا از آن در تمامی قسمت ها و اجزای بنا از پی گرفته تا جرزها و ستون ها و دیوارهای برنده و از سر درها گرفته تا پوشش طاقهای کوچک و دهانه های بزرگ و استخوان بندی بنا تا نماسازی آن استفاده شود . به عبارت دیگر از آجر در نمای زمینه های ایستایی ، استاتیکی ، اسکلت سازی و آذینی بهره جسته شده و در تمامی این جنبه ها معماران و بنایان ایرانی به تجربه پرداختند و توفیق خلق شاهکارهای کم نظیر را بدست آوردند .ساختن آجرهای مقاوم در برابر آب در برابر فشار با رنگ های مختلف و ... حاصل تجربه ای آگاهانه و متکی بر شناخت جنس خاک و مواد داخل آن است .بهره جستن فراوان از آجر به عنوان اصلی ترین مصالح در بناهای عمده ناحیه های ایران گویای توجه به دو نکته مهم فنی در این مصالح با توجه به ویژگی های آب و هوایی بخش عمده ای از این سرزمین است . ضریب انقباض و انبساط آجر در برابر گرما و سرما به گونه ایست که از ایجاد ترک در بنا جلوگیری می کند . آجر در مقایسه با دیگر مصالح از قدرت ذخیره انرژی حرارتی برخوردار است و در نتیجه نوسانهای حرارتی محیط خارج از جدار بنا به داخل شدید نیست و بدون دخالت وسایل گرمازا و خنک کننده می تواند شرایط و فضای مطبوع تری فراهم آورد .در کنار کاربرد وسیع آجر چهارگوش و بعد مستطیل قزاقی در معماری اسلامی ایران شاهد به کار بردن گونه های مختلفی از آجر در نماسازی بخش های مختلف بنا هستیم که نقش تزئینی را بر عهده دارند .

Keywords:

آجر , تزئین , بناها , ضریب انقباض و انبساط آجر , نماها