بررسی عملکرد و همبستگی بین برخی صفات در لاینهای پیشرفته نخود در شرایط دیم

نخود در بسیاری از مناطق جهان به صورت سنتی کشت می‌شود. در کشورهای در حال توسعه نخود مشابه با سایر حبوبات، نقش مهمی در سیستم‌های کشت سنتی ایفا می‌کند. علاوه بر اهمیت این گیاه به عنوان یک منبع غذائی مهم برای تغذیه انسان و دام، این گیاه می‌تواند در مدیریت منابع زراعی به ویژه در مناطق خشک کمک نماید. این تحقیق به منظور بررسی عملکرد و همبستگی برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نخود با عملکرد در شرایط دیم شمال خراسان اجرا گردید. ارقام و لاینهای این آزمایش در سال‌های گذشته از ایکاردا به ایران ارسال شده و پس از انجام آزمایشات مقدماتی مقایسه عملکرد به آزمایشات پیشرفته راه یافته‌اند. این آزمایش دارای 10 لاین و رقم (با احتساب شاهد محلی) بوده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم شمال خراسان (شیروان) در سال‌ زراعی 83-1382 کشت گردید. موارد یادداشت برداری شامل تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی ، درصد پوشش، ارتفاع بوته، وزن صددانه، ارتفاع اولین غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه‌هاش اولیه، تعداد شاخه‌های ثانویه و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که بین لاین‌های مورد آزمایش از نظر صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، ارتفاع پائین‌ترین غلاف و عملکرد دانه در سطح 1 درصد و تعداد غلاف در گیاه در سطح 5 درصد اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت. بین لاین‌ها از نظر صفات وزن صددانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه‌های اولیه و تعداد شاخه‌های ثانویه اختلاف آماری معنی‌داری مشاهده نشد. لاین شماره 6 زودرس‌ترین و زودگل‌ترین لاین بوده و کمترین ارتفاع اولین غلاف را دارا بود. بیشترین میزان ارتفاع پائین‌ترین غلاف مربوط به لاین شماره 7 با میانگین 16/8 سانتیمتر بود. کمترین و بیشترین میانگین ارتفاع بوته نیز به ترتیب مربوط به لاین شماره 1 (25 سانتیمتر) و شاهد (34 سانتیمتر) بود. رقم شاهد محلی بالاترین میانگین تعداد غلاف در گیاه (10/5) را دارا بود. از طرفی رقم شاهد محلی بیشترین میزان عملکرد را با میانگین697 کیلوگرم در هکتار تولید کرد. البته همین رقم بیشترین میزان ارتفاع بوته را نیز دارا بوده و همبستگی مثبتی بین این دو صفت مشاهده گردید که معنی‌دار نبود. بین صفات مورد مطالعه صفات تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی در سطح 1% (r = 0.767) و صفات تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه در سطح 5% (r = 0.512) دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار بوده و در مورد سایر صفات از نظر آماری همبستگی معنی‌داری مشاهده نگردید.