بررسی و ارزیابی اصل محرمیت در معماری ایرانی اسلامی مساجد

معماران و هنرمندان مسلمان در ساخت و طراحی مساجد نهایت ذوق و خلاقیت هنری خود را بی توجه به اجر مادی آن به کار می برند . معماری مساجد در ایران یک دنیا شور و هیجان و یک سکوت و آرامش باشکوه را به نمایش می گذاردکه نماینده ذوق سرشار زیبایی شناسی است و منبعی جز ایمان مذهبی و الهام آسمانی نمی تواند داشته باشد . از همان ابتدای ظهور اسلام تاکنون ، ملت ها و اقوام مختلف مانند یک امت واحد، با فرهنگ ها، آداب و رسوم و به ویژه با توانایی و درک هنری متفاوت و متنوع در کار ساختن و پرداختن مساجد در سرزمین های وسیعی که از اندلس در باختر تا جنوب خاوری آسیا امتداد دارد، تلاش کرده اند . مسجد از دیرباز به عنوان عنصری اساسی در جامعه بشری و به صور گوناگون مطرح بوده است. گاهی به نام نیایشگاه، گاهی پرستشگاه و در ادیان و مناطق گوناگون و در دوره های مختلف زمانی به نام های دیگر معروف بوده است. در ایران نیز مسجد از دیرباز در بطن شهری وجود داشته و معماری مساجد نیز همواره مورد توجه بوده است. با بررسی زمینه های فکری اصل سلسله مراتب در اندیشه حاکم، تاثیر آن بر شکل گیری نظام ورودی مساجد مورد مطالعه قرار گرفت. اصل سلسله مراتب یکی از ا ل بنیادین حاکم برجهان هستی است. این اصل درزمینه هنرهای سنتی بسیار موردتوجه و حایز اهمیت است و این توجه و اهمیت نشان از جایگاه این اصل در شاکله ی تفکر سنتی دارد. لذا در این نوشتار به تبیین جایگاه سلسله مراتب در علوم و معارف سنتی و اسلامی - ایرانی، پرداخته شده و پس ازآن نیز به منظور بررسی یکی از وجوه سلسله مراتبی تحت عنوان سلسله مراتب محرمیت در مساجد ایرانی به گونه بندی مساجد در نحوه ی وجود به صحن و مقایسه ی این نحوه ی ورود به ایوان و گنبد خانه پرداخته شده است. در نهایت راهکارهایی جهت ارایه یک مسجد بر اساس الگوی های معماری ایرانی اسلامی با رویکرد مدرن پیشنهاد و ارایه شده است.

Keywords:

سلسله مراتب , سلسله مراتب محرمیت , علوم سنتی , مساجد ایرانی