نقش وقف و امورخیریه و داوطلبگی برفرایندهای اجتماعی

وقف و نهادهای خیریه از مختصات نظام حقوقی و اقتصادی اسلام است. وقف عملی صالح و باقی است و مصداق روشنی از تعاون، تعاضد و انفاقی عاری از منت و احسانی بدور از تحقیر شخصیت دیگران و تصدقی دایمی، مستمر و بدون ربا و وامی بدون اضطراب و تکاثر است که با بروز اختلافات طبقاتی به صورتی معقول مبارزه می کند و سرانجام عاملی است که نام واقف را نیز جاودان ساخته و وی را به نوعی خلود و بقا می رساند.در حقیقت نهاد وقف وسایر نهادهای نظام مند خیریه با تحقق شرایطی، به عنوان یکی از نهادهای موثر جامعه مدنی در ایجاد امنیت اجتماعی می تواند نقش آفرینی نماید زیرا وقف از لحاظ ماهوی و ساختاری دولتی نیست. به علاوه در وقف با سلب مالکیت از مالک، از انتقال مالکیت جلوگیری شده گرفته و در راستای ممانعت از مال اندوزی غیرمعقولانه قدم برداشته می شود. پرسشهای اساسی مطرح این است که نقش وتاثیر وقف ونهادهای خیریه در امنیت اجتماعی واقتصادی چیست و چه تاثیری بر فرایندهای اجتماعی دارد دولت نظارت و کنترل بر نهادهای خیریه وموقوفه را برحسب قوانین به عهده خواهد گرفت. به این ترتیب وقف به عنوان یکی از نهادهای جامعه مدنی بسترساز گسترش نهادهای مستقل از دولت شده و می تواند ضریب امنیت را در کشور بالا برد زیرا نخست آن-که افراد گوناگونی که در چارچوب قانونی از وقف بهره می برند، در زمینه های اقتصادی به طور احساس امنیت بیشتری خواهند داشت.دوم وقف می تواند در پروژه های مختلف ملی مانند تحقق برنامه های علمی، دانشگاهی، پژوهشی و فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد و به این وسیله ضریب موفقیت معیارهای مربوط به امنیت ملی کشور را نیز ارتقا دهند.بدین گونه وقف و امور خیریه با توزیع مجدد درآمد بین افراد، از رهگذر تاثیر در دو زمینه، جامعه را به سمت توازن اجتماعی هدایت می کند: اثر درونی وقف متوجه واقف ویا فرد خیر است که به این عمل صالح مبادرت کرده و با وقف یک بخش و یا تمام اموال خود، درون خویش را پالایش کرده و به تزکیه نفس پرداخته است. واقف از این طریق تعلقات مادی را از خود زدوده و روحیه مال اندوزی و تکیه بر ثروت دینوی را از خود دور کرده است-تحقق عدالت اجتماعی که پیش زمینه بهره مندی آحاد اجتماع از امکانات شایسته و در خور خود است، مستلزم دو امر بسیار مهم می باشد: زدودن فقر از جامعه زیرا که فقر در جامعه نشانه ظلم است و جلوگیری از تمرکز ثروت در دست تعداد کمی از افراد جامعه که در آیات متعددی ثروت اندوزی نکوهش شده است.امروزه با کاهش نقش دولتها و افزایش تدریجی قدرت مردم در اقتصاد (افزایش خصوصی سازی)، تعداد ثروتمندان به سرعت گسترش می یابد، و نهاد وقف می تواند بار دیگر جایگاه خود را در تامین انگیزه های انسان دوستانه، فقیر نوازانه ، علم پرورانه، و دین مدارانه پیدا کند.اصلاح گسترش متناسب نهاد وقف آثار عدالت محورانه مورد نظر اسلام را در جامعه خواهد گذاشت، و موجبات خرسندی خداوند سبحان ، اولیای گرامیش و مردم می شود تالیف قلوب مسلمین نسبت به یکدیگر فراهم می گردد.

Keywords:

امنیت , وقف , نهادهای خیریه , نظام عادلانه اقتصادی , سرمایه انسانی