بررسی اندیشه ها و عملکرد آیت الله طالقانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران

یکی از راه های شناخت وتحلیل انقلاب اسلامی بررسی اندیشه ها و عملکرد رهبران و مبارزان آن در فرآیند انقلاب است. طالقانی یکی از کسانی بود که در حرکت انقلاب همراه با امام خمینی در تکوین مبانی فکری و در بسیج توده ها و سازمان دهی مبارزان انقلابی نقشی چشمگیر داشت. طالقانی از لحاظ اندیشه ای در چارچوب گفتمان اسلام انقلابیمی اندیشید و اسلام را دینی جامع و کامل می دانست لذا باحضور فعالانه طالقانی در حوزه سیاست و اجتماع ایران در چهار دهه باید ایشان را پیشکسوت روحانیون سیاسی و مبارز در تاریخ سیاسی معاصر کشور دانست زیرا با فرو پاشیسلطنت استبدادگر رضاخان طالقانی فرصت تازه ای یافت تا قابلیت ها و توانمندی هایش را به نمایش گذارد از همین رو از شیوه های سنتی و متداول تبلیغ و آموزش دینی روی گرداند و به صف نوگرایان دینی پیوست ایشان با ابداع روش های جدید، قرآن را مبنای عمل و تفکر خود قرار داد وآن را به عامل پیوند و تعامل خود بانهادها، تشکل هایمذهبی و جریان های فکری تبدیل کرد با شکل گیری نهضت ملی شدن نفت، طالقانی به اتکای تجربه سیاسی و نواندیشی مذهبی فرصت مساعدی یافت تا علاوه بر پیوند با جریان سنتی حاکم،هم نوگرایان دینی و هم مبارزان آزادی خواه ملی را در سطوح مختلف همراهی کند. طالقانی در اوج سال های اختناق 1346-51 که مبارزات سیاسی به مرحله رکود رسیده بود بار دیگر مبارزات خود را در قالب ترویج اندیشه سیاسی و با استفاده از آموزه های دینی وارایه تفسیری نوین از قرآن در مسجد هدایت متمرکز کرد و با محافل و کانون های سیاسی- فکری به ویژه حسینیه ارشاد و مساجد معتبر تهران که اکنون به پایگاه مبارزات ایدیولوژیک تبدیل شده بودند پیوند یافت، با حمله به متولیان سنت گرا به دفاع از اسلام سیاسی پرداخت و در همان حال از مبارزات برعلیه رژیم توسط گروه های سیاسی منجملهسازمان مجاهدین خلق در نظر و عمل پشتیبانی کرد و ارتباط خود را با آیت الله خمینی ادامه داد و با اقدامی بی سابقه نهضت اسلامی ایران را با حرکت مجاهدان فلسطین ارتباط داد در مرحله بسیج توده و به صحنه کشاندن انقلابیونجهت رویارویی با رژیم پهلوی بود بی تردید آزادی طالقانی در آبان 57 سرآغاز فصل نوینی در مبارزات ملت ایران به شمار می رود. طالقانی به عنوان یکی از استوانه های اصلی انقلاب در مصاحبه ها و پیام های خود خطاب به اقشار مختلف ملت ایران از مواضع رهبر انقلاب مبنی بر غیر قانونی شمردن دولت بختیار و نهادهای به جا مانده از حکومتپهلوی قاطعانه دفاع کرد و روند انقلاب را سرعت بخشید. طالقانی با مشارکت در شورای انقلاب و همکاری با ارگانها و نهادهای انقلابی و پرهیز از فعالیت های حزبی انقلاب را دررسیدن به وضعیت ثبات یاری کرد حضور طالقانی درقامت اولین امام جمعه تهران و عضویت وی در مجلس خبرگان قانون اساسی از دیگر نمادهای حضور تآثیرگذار در تثبیت و قوام انقلاب اسلامی پس از پیروزی انقلاب به شمار می رود.

Keywords:

آیت الله طالفانی , انقلاب اسلامی , روشنفکر اسلامی , آزادی , عدالت اجتماعی ,