تحلیل و نقد دلایل ظن به امامت اسماعیل از منظر منابع امامیه

یکی از مسایلی که در تاریخ تشیع همواره محل بحث بوده است، مساله ظن به امامت اسماعیل پس از شهادت امامصادق (ع) است که در کتب اسماعیلیه و گاه امامیه بیان شده است. دلایلی که سبب ظن به امامت اسماعیل شده است، عبارت است از: روایات دال بر تعلق امامت به فرزند بزرگتر، توجه و محبت امام به اسماعیل، وجود نص ساختگی، عدم شناخت مفهوم بداء، شایعه زندهبودن اسماعیل و تاثیر خفقان دوره عباسی در جلوگیری از معرفی علنی امام. این دلایل در پژوهش حاضر بررسی و نقد خواهد شد.در این مقاله، برای شناسایی عوامل احتمالی جعل، روایاتی از ایمه پس از امامباقر (ع) با مضمون معرفی نامهای دوازده امام واکاوی و تبیین شده است. این روایات که مخالفان امامت اسماعیل به آنها استناد کردهاند، همراه با نموداری از راویان نشان خواهد داد که عوامل مطرحشده هیچ کدام بر امامت اسماعیل دلالتی نداشته و خطایی از جانب امامصادق (ع) در تعیین امام بعدی صورت نگرفته است و روایات دوازده امام را نمیتوان مجعول راویان دانست. در این راستا، طرح مساله امامت اسماعیل را باید در گمانزنیهای مردم و محذوریت امام در معرفی امامموسیکاظم (ع) به علت خفقان دوران حکومت عباسی جستوجو کرد.

Keywords:

اسماعیل , امامت , بداء , منابع امامیه , ظن , روایات دوازده امام (ع)